Gıda Teknolojisi

Turgay Gezer - MÜSİAD Makina Sektör Kurulu Üyesi-  (BETA-PAK) Genel Müdürü

Tabii ki alışveriş merkezleri, büyük marketler ( Migros – Metro – Carfour Tansaş gibi… ) marketler zincirlerinin çoğalması, devletimizin çıkartmış olduğu gıda yasalarına göre uygulanan kurallar neticesinde gıdaların hijyenik ambalaj paketlerde satılması ambalaj sektöründe büyük gelişmeler göstermiştir.

Bu gelişmeyi bir yıl içerisinde yurtiçinde  çeşitli şekillerde 16 adet ambalaj makine fuarların olması ve fuara katılan imalatçıların sayısının ve kalitesinin artmasını görmekteyiz.

Kalitemizle batı fiyatlarımızla uzak doğu’ya yakınız

Ülkemiz Uzak Doğu dediğimiz Çin-Kore -Tayvan gibi çok ucuz fakat kalitesiz çok kısa zamanda arıza veren kısa sürede dökülen makine imalatçıları ile İtalya- Almanya- İspanya- Fransa gibi son derece kaliteli, dayanıklı, düzgün makine üreticilerinin arasındaki bir konuma yerleşmiştir. Kalite açısından Batı firmalarına çok yakın, fiyatlar açısından ise Uzak Doğu ülkelerine yakın konumdadır.

Bundan 20-30 sene öncesinde bir makinenin dayanıklı, sağlam ve kaliteli olduğunu anlatmak için ya da herhangi bir ülkenin makinesinin kalitesini vurgulamak  için kullandığımız tek cümle  “Alman makinesi gibi kaliteli’ idi. Şimdi aynı cümle Türk makineleri için Türk malı için kullanılıyor.

Ancak son 10 yıl’da Türkiye’ de Ambalaj makinesi üretimi ile ilgili Ar-Ge çalışmaları ve kaliteye önem veren, yeniliklere önem veren sayıları henüz azda olsa firmalar oluştu ve kendilerini geliştirdi. Bugün Pakistan’dan, Fildişi Sahillerine, Rusya’dan başlayıp Dubai’ ye kadar çeşitli ambalaj makineleri , dikey paketleme makineleri, shiring makineleri üretimini yapan son derece kaliteli Avrupa standartlarına yakın uygun fiyatlı ve dünyanın birçok ülkesine ihracat yapan her makine çeşidine göre firmalar oluşmuştur.

Türk makineleri kalitenin adı oldu

Dünyayı sarsan küresel kriz dünyanın en varlıklı işletmelerini nasıl etkiledi ise ambalaj makine sektörünün satış ve ihracatını da o büyüklükte de etkiledi. Küresel krizin etkilediği firmalar 2008’ in son aylarında krizin etkisini daha yoğun hissetmeye başlaması ile birlikte Türk ambalaj makine sektörünün yurt içi satışlarında ve ihracatta özellikle Avrupa ve Orta doğu pazarının satışında çok büyük oranlarda bir  gerilemeye sebep olmuştur. Bilhassa Avrupa da ambalaj makine üreticisinin çoğu küçüldü ve bazıları imalatlarını durdurarak işletmelerini kapattılar. Çoğu üretici firma ise işletmelerini uzak doğuya taşımak zorunda kaldı.

Avrupa’daki makine üreticileri satış yapabilmek ve finansman temin edebilmek amacı ile fiyatlarını büyük oranda düşürdüler.  Yerli ve yabancı ambalaj  makinecilerinin arasındaki fiyat farkı oldukça azaldı. Avrupa’daki bankaların kredi verme kolaylıkları ve faiz oranlarının düşüklüğü nedeni ile Avrupa’daki ambalaj makinesi üreticileri uzun vadelerde satışlar yapmaktadırlar. Bu nedenle Türkiye ve Orta Doğu’daki makine alıcılarının bir çoğu Avrupa firmalarına yöneldiler. Buda bizim satışlarımızı çok büyük derecede etkiledi. Küresel mali kriz devam ettiği sürece Avrupa firmaları daha da düşük fiyatlara ve uzun vadelere makine satışı yapacaklardır.

Merdivenaltı üretimin önüne geçilemiyor

Ayrıca ambalaj makinesi üreticilerinin önemli problemlerinden biri de denetimsiz ve kontrolsüz bir şekilde makine üretimi yapılmasıdır. İSO,TSE,CE vb. gibi kalite uygunluk belgeleri ve denetim  belgeleri olmaksızın merdiven altı tabir edilen küçük işletmeler sigorta ve vergi ödemeden, bu belgelere masraf yapmadan,ucuz maliyetlere denetimsiz ve kontrolsüz olarak yapmaktadırlar.  Bu durum diğer ambalaj makinesi üreticilerinin satışlarını da etkilemektedir.

Kalitesiz ve belirli bir projeye göre yapılmayan denetimsiz ve kontrolsüz üretilen makinelerin satıştaki tek etkeni fiyattır. Günümüzde kaliteye önem verilmeyip fiyatın düşüklüğüne önem verilmektedir. Bu yüzdende  krizden etkilenmiş olan firmaların tercih sebebi olmaktadır. Ancak bu kısa süreli çözüm olmaktadır ve sadece fiyatı etkileyen bir çözüm yönüdür. Kısa sürede de bu makineler arızalanmakta ve firmalara daha da büyük zararlar vermektedir. Bu yüzdende daha sonraki aşamalarda makine alımlarında bu tarz makine üreticilerini dışlayarak kaliteli makine yapan üreticilere yönlenmekteler.

Diğer bir önemli sorun ise ambalaj makinesi üreticilerinin yurt dışından kaliteli malzeme ihracatı yapan ithalat firmalarının krizden etkilenmesidir. Mali krizden dolayı üretim kapasitelerini düşürme ya da imalatlarını durdurmasıdır.

Bu nedenle de kaliteli üretim yapmak isteyen ambalaj makinesi üreticisi yapılabilmesi için gerekli olan malzemelerin temininde çok büyük zorluklar yaşamaktadır.

Sektör kalifiye eleman bulmakta zorlanıyor

Yerli üreticilerin bir diğer önemli sorunu ise kalifiye eleman bulamamasıdır. Türkiye; genç nüfusa sahip, büyük bir ülke ancak yetiştirilmiş vasıflı eleman bulmak zor. Ambalaj makinelerinin üretiminde mutlaka yetişmiş , bilgili kalifiye elemanlar olması gerekmektedir. Yeni mezun olmuş bir makine mühendisi bile Min : 1-2 sene tecrübe kazanması gerekmektedir.Tecrübesi olmayan elemanları alıp kendi bünyemizde eğiterek tecrübelendiriyoruz. Belli bir zamandan sonra tecrübe edinen eleman piyasaya girerek başka firmalara gitmekteler. Bu yüzden yeniden eleman yetiştirmek zorunda kalıyoruz ve buda bizim gibi üreticilerinin sıkıntılarını bir kat daha artırmaktadır.

Eğer bir imalatçı her şeyi ile dürüst ve doğru çalışıyorsa mutlaka bir isim yapar ve bir yerlere gelir diye düşünüyorum.