AB akıllı ambalajla gıda israfını %75 azaltmayı hedefliyor
Avrupa Birliği, “Akıllı, Sürdürülebilir ve Etkin Ambalajlama Projesi” (ISA-Pack) ile gıda ürünlerinin raf ömrünü artırarak, gıda israfını azaltmayı planlıyor.
Aydın Arıcıoğlu
Beş Avrupa ülkesinden üniversiteler, araştırma kuruluşları ve şirketleri bir araya getiren endüstri odaklı proje, gıda ürünlerinin raf ömrünü uzatmak üzere akıllı teknolojilerle sürdürülebilir ambalaj malzemelerinin geliştirilmesini hedefliyor.
Avrupa Birliği ülkelerinde her yıl 90 milyon ton gıda ürünü çöpe atılıyor. Birliğin 3.9 milyon Avroluk bir bütçeyle desteklediği ISA-Pack Projesi, bu israfı %75 oranında azaltmayı amaçlıyor. Birliğin 7. Çerçeve Programı kapsamında desteklenen ISA-Pack girişimi için bir araya gelen proje ortakları, gıda ürünlerinin raf ömrünü en az %50 artırma hedefiyle, ‘doymamış polihidroksibütirat (PHB) kopolimer’ malzeme geliştirmek üzere çalışmaları sürdürüyor.
İngiliz, Alman, İspanyol, Belçika ve Polonyalı kurum, kuruluş ve şirketlerin akademik ve endüstriyel katkılarıyla devam eden ve 2014 yılı sonuna doğru tamamlanması planlanan projenin temel hedefleri arasında şunlar bulunuyor:
Yüksek performanslı gaz bariyer ve streç film paketleme uygulamalarına uygun, gelişmiş özelliklere sahip, sürdürülebilir hammaddelerden türetilmiş kopolimer malzemeler geliştirmek, gıda ürünlerinin raf ömrünü uzatmak, kalitesini ve güvenilirliğini artırmak, gıdanın lipid oksidasyon (tazelik) durumunu ve (bakteri üremesini takip amaçlı) sıcaklık ve zaman göstergelerini ambalaj malzemesi üzerine doğrudan aktaracak olan güvenilir, doğru ve ayarlanabilir nitelikte bir akıllı gösterge sisteminin geliştirilmesi. Böylelikle ürün kalitesinin, güvenilirliğinin ve raf ömrünün güvence altına alınması…
Biyoplastik ayrıcalığı
Projede katılımcılarından İngiliz Malzeme Teknolojisi Araştırma Enstitüsü (MaTRI) yöneticisi Marie Cook, malzeme olarak polihidroksibütiratın (PHB) seçilme nedenini, “Özellikleri, hedef malzemeyle ilgili beklentilerin çoğunu karşılıyor. Çünkü bu malzeme, tamamen sürdürülebilir hammaddenin - buna gıda atıkları da dahil - bakteriyal fermantasyonuyla elde ediliyor. Sentetik veya biyolojik tekniklerle kolayca modifiye edilebiliyor, doğada kolaylıkla çözünebiliyor. PHB ayrıca, endüstriyel ambalaj üretim tekniklerine uygun termal ve mekanik özelliklere de sahip” diye açıklıyor.
ISA-Pack proje ortaklarının geliştirmeye çalıştığı biyoplastikler, bakteriler veya bitkiler tarafından üretilen ya da sentezlenen kimyasal bileşikler. Proje katılımcılarından, ambalaj dizayn ve üretimi alanında etkinlik gösteren İngiliz BIOPACHE’nin İdari Direktörü John Bright, anılan malzemenin petrolden türetilen geleneksel plastiğin aksine yenilenebilir kaynaklardan elde edildiğine ve toprakta kolaylıkla parçalanabilirliğine vurgu yaparak, “Sürdürülebilir doğal maddelerle beslenen mikroplardan elde edilecek malzemeyle, yüksek koruyucu performansa sahip streç film ambalaj sistemleri geliştirme çabasındayız” diyor.
Biyoplastikler, taze gıda ürünlerinde israfı azaltma, kaliteyi geliştirme ve raf ömrünü uzatma çabasındaki Avrupa’nın, sürdürülebilir paketleme ve ambalajlama çözümleri arayışında en önemli bileşenlerden biri olmaya aday… ISA-Pack Projesi de bu noktada önemli bir işlev üstlenmiş oluyor. Proje ile (iki farklı gıda grubunun ihtiyacını karşılamak üzere) iki farklı biyopolimer malzeme geliştirilmesi hedefleniyor:
1- Streç (gergin) sargı filmler: Süpermarketlerdeki (et çeşitleri, kümes hayvanları eti, balık, meyve, sebze, peynir, şarküteri ve soğuk meze vb.) geniş gıda ürünü yelpazesinin paketlenmesinde kullanılan geleneksel PVC streç filmlerin yerine yeni geliştirilecek ISA-Pack PHB kopolimer streç filmler.
2- Gaz bariyer tabaka ve filmleri: Bu, taze ve pişirilmiş gıda ürünlerinde raf ömrünü uzatmayı olanaklı kılan (vakumlu ambalaj gibi) modifiye edilmiş ortam paketlemesi (MAP) uygulamalarına uygun bir teknik olarak kabl ediliyor. Proje kapsamında geliştirilecek olan ISA-Pack PHB kopolimer MAP ambalaj malzemeleri, geleneksel modifiye ortam paketlemesinin kullanıldığı gıda ürünlerinin büyük bölümünde kullanılabilecek.
Projenin hedeflerinden biri olan ambalaj malzemesi üzerine doğrudan baskı (print) yapabilecek nitelikte ‘akıllı’ gösterge sistemlerinin geliştirilmesi konusunda ise, proje ortaklarından İspanyol Paketleme Teknolojileri Enstitüsü’nün Akıllı Sistemler Araştırma Birimi Yöneticisi Nuria Herranz şöyle konuşuyor:
“ISA-Pack Projesi, birbirine paralel olarak hayata geçirilecek çeşitli evrelerden (iş programlarından) oluşuyor. Etkin ve gelişmiş engelleyici özellikleriyle gıda ürününün duyusal özelliklerini koruyup, kullanım ömrünü artıracak biyopolimer malzeme üretme amacı dışında, bir diğer çalışma alanı da - bizim de özellikle odaklandığımız - akıllı gösterge sistemi. Bir dedektör ve gösterge sistemini de içerecek olan akıllı ambalaj, içeriğindeki gıda herhangi bir şekilde bozunmaya uğradığında bunu algılayabilecek ve ürünün tazelik derecesi hakkında tüketiciyi bilgilendirecek.”
“Biyoplastikler, taze gıda ürünlerinde israfı azaltma, kaliteyi geliştirme ve raf ömrünü uzatma çabasındaki Avrupa’nın, sürdürülebilir paketleme ve ambalajlama çözümleri arayışında en önemli bileşenlerden biri olmaya aday… ISA-Pack Projesi de bu noktada önemli bir işlev üstlenmiş oluyor.”