Gıda Teknolojisi

Arı Platformu kapsamında bal ve diğer arıcılık ürünlerinin antioksidan özelliklerini inceleyen İTÜ Gıda Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Dilek Boyacıoğlu, yenilenen bal tebliğinde etikette “Bir yaşın altındaki bebeklere bal yedirilmemelidir” uyarısının zorunlu tutulmasının önemli ve gerekli olduğunu vurguladı. Avrupa Birliği ülkelerinde, sağlık otoritelerinin bebeklere verilmemesi için bal kavanozlarına uyarıcı bir etiket koyma konusunda bir mevzuat geliştirmediklerine dikkat çeken Boyacıoğlu, Türkiye’de daha önceki tebliğde yer almamasına karşın, bazı bal paketleyicilerinin tüketicileri bilinçlendirmek amacıyla isteğe bağlı olarak etiketlerinde bulundurdukları “12 aylıktan küçük bebeklerin tüketimi tavsiye edilmez” şeklindeki uyarı notuna, yeni tebliğ ile zorunluluk kazandırıldığını anımsattı.

Bebeklere bal verilmesi ile ilgili sağlık endişesinin temelinde Clostridium (Cl.) botulinum mikroorganizmasının bulunduğunu anlatan Prof. Dr. Dilek Boyacıoğlu, balda çoğalamayan ancak kendini koruma altına almış formu olan spor formu bulunabilen bu bakteri sporlarının, bir yaşından küçük bebeklerin bağışıklık sistemlerinin tam gelişmemesi nedeniyle tehlike oluşturabildiğine dikkat çekti. Bebek botulizmi olarak adlandırılan bu durumda, bebeklerin sindirim sisteminde gelişme ortamı bularak çoğalan bakterilerin toksin üretebildiğini, önce kabızlık ardından da hareketlerde azalma ve sinir sisteminde rahatsızlıklar şeklinde ortaya çıktığını anlatan Boyacıoğlu, “Balda sterilizasyon sıcaklıklarının uygulanamaması nedeniyle dikkate alınan bu risk, 12 aydan büyük bebeklerin bağışıklık ve sindirim sistemlerinin yeterince gelişmesi nedeniyle tehlike oluşturmuyor. Balda Cl. botulinumun bulunma olasılığı hakkında yakın zamanda bir çalışma yapan Avrupa Birliği Komitesi, baldaki spor konsantrasyonunun kontrolünün önemli olduğu, Cl. botulinumun bulunma sıklığı ne kadar azalsa da, bu testlerin bebek botulizmini azaltmayacağı sonucuna ulaştı. Ancak bu sonuca rağmen bal kavanozlarına uyarıcı bir etiket koyma konusunda bir regülasyon geliştiremeyen AB ülkelerinde gönüllülük esası uygulanırken, Türkiye’de ise Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği, 27 Temmuz günü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi” dedi.

Yenilenen bal tebliği’nin getirdikleri

Yeni tebliğ ile balın tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, depolanması, nakledilmesi ve piyasaya arz edilmesi aşamalarında taşıması gereken özellikleri belirleniyor. Tebliğde öne çıkan maddeler şöyle:

------Bal arısı ‘apis mellifera’ tarafından üretilen ürünü kapsayan tebliğe göre, bala gıda katkı maddeleri de dâhil olmak üzere dışarıdan hiçbir madde katılamayacak ve balın doğal bileşiminde bulunmayan organik veya inorganik maddelerden ari olması gerekecek.

------Fırıncılık balı dışında bal; bala ait olmayan yabancı tat ve kokuda, fermantasyonu başlamış, asitliği yapay olarak değiştirilmiş veya içerdiği doğal enzimleri parçalayacak ya da önemli düzeyde inaktive edecek şekilde ısıtılamayacak. 

------Bal, Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliği'nde yer alan şekerleri içeremeyecek. Balın tadı ve aroması, balın kaynağına ve üretildiği bitkinin türüne bağlı olarak değişmekle birlikte, balın kendine özgü koku ve tada sahip olması gerekecek.

------Ballar, paketleme ve dolum noktasından tüketiciye ulaştırılana kadar tüm aşamalarda temiz ve kuru yerlerde kokulardan ari biçimde, doğrudan güneş ışığından korunacak ve 25 dereceyi aşmayacak şekilde muhafaza edilecek.

------ Yayımlanan tebliğin getirdiği en büyük yenilik etiketlemede olacak. Etikette, "1 yaşından küçük bebeklere bal yedirilmemelidir" ifadesi yer alacak. Etikette balın orijini; salgı veya çiçek balı olduğu, bal ifadesinin yanında aynı punto ile belirtilecek.

------ Gıda işletmecilerinin 1 Ocak 2013’e kadar uymakla yükümlü oldukları Avrupa Birliği'ne (AB) uyum çerçevesinde hazırlanan tebliğ hükümlerine aykırı davrananlar hakkında Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun ilgili maddelerine göre yaptırımlar uygulanacak.