Gıda Teknolojisi

Fındık Tanıtım Grubu’nun yapısı ve faaliyet alanları hakkında bilgi verebilir misiniz?

Fındık Tanıtım Grubu, Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birlikleri Yönetim Kurulu'ndan 5 üye ve İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birlikleri Yönetim Kurulu'ndan 4 üye olmak üzere toplam 9 üyeden oluşuyor. 1995 yılında tahsil edilmeye başlanan ek nisbi aidat ile oluşturulan Fındık Tanıtım Fonu kaynakları ile gerçekleştirilen reklam ve tanıtım faaliyetlerine ilk olarak 1997 yılında ABD’de başlanmış, bu ülkeyi 2000 yılında Japonya, 2001 yılında Çin Halk Cumhuriyeti ve 2005’te de Hindistan izlemiştir. Diğer taraftan, hedef ülkeler arasına Rusya Federasyonu'nun dahil edilmesi konusunda çalışmalara devam edilmekte olup, uygun bir zamanda anılan ülkede de faaliyetlere başlanması planlanıyor. Ayrıca, yurtiçi tüketimin artırılmasına yönelik olarak bugüne kadar en ünlüsü “Aganigi-Naganigi” kampanyası olmak üzere 6 kez reklam kampanyası gerçekleştirilirken, AR-GE faaliyetleri çerçevesinde yerli ve yabancı üniversiteler bünyesinde fındığın besin değeri ve sağlığa olan faydalarına yönelik çalışmalar sürdürülüyor. Diğer taraftan, THY uçuşlarında FTG tarafından tedarik edilen kavrulmuş fındık ikram ediliyor.

Hedef pazar olarak belirlenen Amerika, Japonya, Çin ve Hindistan'da gerçekleştirilen reklam ve tanıtım faaliyetleri, bu ülkelerdeki büyük reklam ajansları ve PR firmaları aracılığıyla yürütülüyor. Yürütülen projeler kapsamında; Türk fındığının sanayide kullanımı konusunda seminerler, önemli dergilerde reklam çalışmaları, ürünlerinde fındık kullanan ve kullanma potansiyeli olan önemli firmalarla ortak promosyon faaliyetleri vb çalışmalar gerçekleştiriliyor. Ayrıca sektörle ilgili dünyanın en önemli ve prestijli fuarlarına iştirak edilerek Türk fındığının bilinirliği artırılmaya çalışılıyor.

Türkiye fındık sektörünün günümüzdeki yapısını rakamlarla değerlendirir misiniz?

Ülkemizin fındık üretimi ortalama olarak 650 bin ton/kabuklu seviyelerinde gerçekleşiyor. Yurtiçi tüketim 100 bin ton seviyelerinde olup, 2011/2012 sezonunda 229 bin 628 tonluk iç fındık ihracatı gerçekleştirildi. 2011/2012 sezonunda ihracat gerçekleştiren firma sayısı 314’dür. Ülkemizde yaklaşık 400 bin kayıtlı fındık üreticisi bulunuyor. 

İlk 2 aylık ihracatta miktar arttı değer azaldı

Geçtiğimiz günlerde yaptığınız açıklamada, fındık ihracatında artış olmasına rağmen döviz girdisinde azalma olduğunu söylediniz. Bu durumun sebeplerini anlatır mısınız?

Her tarımsal üründe olduğu gibi fındıkta da rekolte, iklim koşullarına bağlı olarak yıldan yıla değişkenlik gösterebiliyor. Öyle ki, Türkiye fındık rekoltesi 450-900 bin ton/kabuklu seviyeleri arasında seyrediyor. Geçen yıl 480 bin ton/kabuklu seviyesinde gerçekleşen fındık rekoltesinin bu yıl Tarım İl Müdürlükleri verilerine göre 707 bin ton/kabuklu seviyesinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Rekolte miktarındaki söz konusu artışın doğrudan ihraç fiyatlarına negatif yönlü bir etkisinin olduğunu söylemek mümkündür. Konuyu rakamlarla açıklayacak olursak daha anlamlı ve akılda kalıcı olacaktır.

İçinde bulunduğumuz 2012/2013 fındık ihraç sezonunun 01.09.2012 - 31.10.2012 dönemini kapsayan ilk 2 aylık döneminde fındık ihracatı, miktar olarak bir önceki döneme göre %30,15 oranında bir artışa tekabül eden 16 bin 751 ton/iç artışla 72 bin 305 ton/iç miktarına yükselmiş, değerde ise  %5,07 oranında bir azalışa tekabül eden 21 milyon 530 bin dolar tutarındaki azalışla 402 milyon 965 bin 824 dolar seviyesine geriledi. Anılan dönemde; miktarda meydana gelen artışa rağmen değerde yaşanan azalışı rekolte miktarındaki artışa bağlı olarak, standart fındık ortalama ihraç fiyatlarının bir önceki sezon aynı döneme göre %31 oranında azalış göstermesi 770 $/Kental seviyesinden 530 $/Kental seviyesine düşmesi ile izah etmek mümkündür.

102 ülkeye 1,8 milyar dolarlık iç fındık

Ülkemizin fındık ihracatıyla ilgili ayrıntılı bilgi verebilir misiniz? Türk fındığının dünyadaki bilinirliği ne düzeyde?

31 Ağustos 2012 tarihinde sonlanan 2011/2012 sezonunda, 102 ülkeye 229 bin 628 ton iç fındık ihracatı gerçekleştirilmiş olup, karşılığında hiçbir ithal girdisi olmadan tüm katma değeri ülkemizde kalan 1 milyar 819 milyon 725 bin 806 dolar tutarında döviz girdisi elde edildi. 2011/2012 sezonunda; miktar bazında natürel fındıkların ihracatımız içerisindeki payı %57,85 iken, işlenmiş fındıkların payı %42,08 olarak gerçekleşti. İhracatımızın ağırlıklı olarak %55’i natürel, %45’i işlenmiş olarak gerçekleştirildi. Sektörün 2023 yılı hedefi ise, ihracatın %70’inin işlenmiş, % 30’unun ise natürel olarak gerçekleştirilmesidir.

2011/2012 sezonunda; ihracatımız içerisinde ilk beşte yer alan Almanya’ya 49 bin 291, İtalya’ya 38 bin 947, Fransa’ya 31 bin 708, Polonya’ya 9 bin 622 ve Kanada’ya 9 bin 361 tonluk iç fındık ihracatı gerçekleştirilmiş olup, söz konusu ülkelerin miktar bazında toplam ihracatımız içerisindeki payları %21,47, ,96, ,81, %4,19 ve %4,08 oldu. Ülkemizdeki fındık sektörü, dünyadaki lider konumuna uygun bir şekilde en modern teknolojileri kullanarak alıcıların her türlü ürün spesifikasyonlarını karşılayacak nitelikte mal üretiyor, dünyanın önde gelen çikolata üreticisi firmalar ürünlerinde üstün kalitesi tüm dünyaca bilinen Türk fındığını kullanıyorlar.

Çin ihracatta yükselen pazar

Son olarak Şanghay’da yapılan FHC Gıda Fuarı’na katılarak tanıtım çalışmaları yaptınız. Çin’in fındık ihracatımız açısından potansiyelinden söz eder misiniz?

Bildiğiniz gibi dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi ve kalabalık nüfusu ile Çin, ihracat açısından tüm sektörlerin iştahını kabartan bir ülke. Son yıllardaki ekonomik gelişmeler sonucunda zenginleşmeye başlayan orta sınıfın sürüklediği talep artışı ile sert kabuklu meyvelerin ithalatında da artışlar görülmekte. Bu çerçevede, Fındık Tanıtım Grubu olarak Çin’e özel bir önem veriyoruz ve söz konusu pazarda 2001 yılından itibaren profesyonel PR firmaları aracılığıyla reklam ve tanıtım faaliyetleri yürütmekteyiz. 

Çin’de yılda yaklaşık 6 fuara iştirak ediyoruz ve söz konusu fuar iştirakleri buradaki faaliyetlerimizin ufak bir kısmını oluşturuyor. Promosyon faaliyetleri kapsamında, özellikle ürünlerinde Türk fındığı kullanan veya kullanma potansiyeli bulunan imalatçı firmalara odaklanılmakta olup, çikolata, şekerleme, dondurma ve çerez sektörlerinin önde gelen firmalarına AR-GE desteği verilmekte ve kendileri ile ortak promosyon faaliyetleri gerçekleştirmekteyiz. Diğer taraftan, gıda profesyonellerine yönelik olarak sadece Pekin ve Şanghay gibi ana şehirlerde değil, tüm ülke çapında çok sayıda bilgilendirici seminer organize etmekte ve tüketiciler arasında Türk fındığı bilinirliğini artırmak adına önemli dergilerde reklamlar yayınlamaktayız. Yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığım çabalar sonucunda, 2000’li yılların başında Çin’e yıllık 150 ton civarında gerçekleştirilen fındık ihracatı, son dönemlerde 1500-1800 ton seviyelerine yükseldi. ABD’nin Çin’e yıllık yaklaşık 80 bin ton badem ihraç etmekte olduğu göz önüne alındığında, Çin pazarında Türk fındığına ilişkin potansiyelin farkında olan FTG çalışmalarına hız kesmeden devam edecektir.

Maliyetlerin azaltılması şart!

Fındık sektöründe yaşanan başlıca sorunlar nelerdir? Özellikle fındıkta üretim maliyetlerinin azaltılması için neler yapılması gerekiyor?

Öncelikli olarak fındık ve mamulleri sektöründe bulunan tüm kesimlerin üzerine düşen görevleri layıkıyla yerine getirmediklerini burada zikretmek bir zorunluluk arz ediyor. Zira globalleşen dünyada sadece ihracatçıların göstereceği çabaların, bugün fındık maliyetini 50 sent civarına düşürmüş rakip ülkeler ile rekabette yetersiz kalacağı açık olup, fındık ile ilgili tüm kesimlerin taşın altına ellerini koymaları gerekiyor. İhracat camiası yıllardır rakip ülkelerdeki gelişmeleri yakından takip etmekte ve edindiği bilgi ve birikimleri çeşitli platformlarda dile getirmekte, bir anlamda yaklaşan tehlike konusunda ülkemizdeki fındıkla ilgili tüm paydaşları uyarmaktadır. Fındık ve mamulleri sektöründe ülkemizin karşı karşıya kalacağı tehlikelerin boyutunu ihracatçılardan başka açık yüreklilikle diğer kesimlerin dile getirmemesi son derece üzücüdür. Bu bağlamda, sektörün elde ettiği başarıların daha da taçlanması ve dünya piyasalarındaki lider konumunu muhafaza edebilmesi, uluslararası piyasalarda daha rekabetçi fiyatlardan ürün sunabilme kapasitesine bağlı olduğundan, öncelikli olarak fındık maliyetinin %65-70’ine tekabül eden işçilik maliyetlerinin tarımsal mekanizasyon yoluyla azaltılmasını zaruri kılıyor.

Son zamanlarda çeşitli basın yayın organlarında fındık kurutma ve toplama işlemlerinin mekanizasyonu ile ilgili çalışmalara sık sık yer veriliyor. Ancak, söz konusu çalışmaların daha da ileri götürülmesi ve fındık sektöründe kullanılan teknolojilerin yaygınlaştırılarak verilecek teşvikler vb. uygulamalar ile bütün kesimlerin istifadesine sunulması gerekiyor. Zira maliyetlerin düşürülmesi uluslararası piyasalarda rekabet şansımızı, karlılığı ve ticaret hacmini artıracağından ülkemiz daha fazla fındık ihraç etme şansını elde edecek ve bölge insanına daha fazla istihdam imkânı sağlanacaktır.

Bu noktada, fındık ve mamulleri sektörünün bölgemiz coğrafyasına uygun makineli tarıma geçişinin hızlandırılması gerekmektedir. Miras hukukunda arazi bölünmelerinin önüne geçecek ve arazi toplulaştırmalarına imkan sağlayacak düzenlemelere gidilmeli ve üretim ölçekleri rantabl üretim yapılacak seviyelere çıkartılmalıdır. Verim artışı sağlamak için yaşlanan bahçeler teşvik verilmek suretiyle gençleştirilmeli, eğimli fındık bahçelerine teraslama imkânları getirilmelidir.   

Kısa ve uzun vadede fındık sektörünün geleceğini nasıl görüyorsunuz? Bu bağlamda yapacağınız çalışmaları bizimle paylaşır mısınız?

Bugün birçok sektöre ilham kaynağı olan ve yukarıda kısaca gerçekleştirdiği faaliyetlere değindiğimiz Fındık Tanıtım Grubu’nun faaliyetlerini yeni hedef ülkeler belirleyerek daha da genişletmeyi planlıyoruz. Yürütülen bu çalışmalar bağlamında sektör geleceğe umutla bakmakta, 2023 yılı hedefi olan 350 bin ton iç fındık karşılığında 2 milyar dolar tutarındaki döviz girdisinin ülkemize kazandırılması için emin adımlarla ilerlemektedir.

Yalnız burada şu noktaya dikkate çekmek isterim ki, bu hedeflere ulaşılması için devletin 2009 yılından bu yana uygulamaya koyduğu ve bir devrim niteliğinde olan fiyatların tamamen arz talep kuralları çerçevesinde teşekkülüne imkân sağlayan fındık stratejisinin uygulanması kararlılığının azimle devam ettirilmesi gerekiyor. Biz devletin doğrudan fındık fiyatlarına müdahale etmek suretiyle üreticiyi destekleyecek bir kararı yeniden hayata geçirmeyeceğini, söz konusu strateji çerçevesinde rekolte miktarının yüksek olduğu yıllarda gelirlerinde azalış olması muhtemel olan üreticilerin gelir kayıplarını bertaraf edebilmek için bütçe imkanları çerçevesinde üreticilere alan bazlı destek ödemelerine devam edeceğini düşünüyoruz.  

Bu yapıldığı takdirde, kısa süre içerisinde ihracatta büyük artış sağlanacak, rakip ülkelerin bir kısmı kendileri için karlı olmaktan çıkacak fındık üretiminden vazgeçecek ve fiyatlar kendi mecrası içerisinde teşekkül ederek üreticiler maliyete göre karlı fiyatlar elde etme şansına sahip olacaklardır. Söz konusu politikadan vazgeçilerek eskiden olduğu gibi ürünün doğrudan fiyat müdahalesi ile desteklenmesi halinde ise, ülkemizdeki üretim artışı devam edeceği gibi, rakip ülke üretimleri artacak ve elimizde kalacak fazlalık giderek büyüyecektir. Ayrıca, arz fazlasına sahip olunduğu halde suni olarak yüksek fiyat talep edilen fındık yerine badem vb. ikame ürünlere yönelinmesi sonucunda mevcut tüketimde dahi azalma meydana gelecektir.

Sektörün görünümü

Üretim: 650 bin ton

İhracat: 230 bin ton karşılığında 1,8 milyar dolar

İhracatta ilk sıradaki ülke: Almanya (49 bin ton)

İhracatçı firma sayısı: 314

Yıllık tüketim: 100-120 bin ton 

Fındık üreticilerinin sayısı: 400 bin

Rekolte miktarı: 450-900 bin ton

2023 hedefi: 350 bin ton iç fındık karşılığında 2 milyar dolar