Gıda Teknolojisi

Geride bıraktığımız 2012 yılında, yağ sektöründe özellikle kırma sanayi kapasite kullanımı açısından beklenenin altında bir gerçekleşme ile karşı karşıya kalmıştır. Sezon başında ekim alanları ve olumlu yönde gelişen iklim şartları ile 2012 yılı ayçiçeği üretimi 1,3 milyon ton olacağı beklentisinde olan sektörümüzde, yağışların yetersizliği ile bitki hastalıkları vb. olumsuz çevre koşullarından dolayı rekolte 1 milyon tonun altında gerçekleşmiştir.
2012 yılının 10 aylık ithalat rakamları da incelendiğinde, sanayimizin hammaddesi olan yağlı tohum yerine ham yağ ve yağlı tohum küspesi gibi ürün ithalatının arttığı görülmektedir. Toplam ithalat da 2011 yılında aynı dönemde 3,8 milyon ton yağlı tohum ve türevleri ithalatı yapılmışken, 2012’nin 10 aylık döneminde 4,4 milyon ton ithalat gerçekleşmiştir. Bu artış daha çok ürün ithalatında görülmüştür. Soya fasulyesi ve ayçiçeği tohumunun ithalatı düştüğü halde, ayçiçeği ham yağ ithalatı, soya küspesi ve ayçiçeği küspesi ithalatı artmıştır. Bu durum kırma sanayimizin bir önceki yıla göre daha az tohum kırdığını, diğer bir ifadeyle kırma sanayi kapasite kullanımının düştüğünü göstermektedir. 2012 yılının ilk 10 ayında yağlı tohum ithalatı azalarak 1,8 milyon ton, ham yağ ithalatı %30 artarak 1,1 milyon ton, küspe ithalatı %50 artarak 1,5 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Tüm yağlı tohum ve türevleri ithalatı için 2012 Ekim sonu itibariyle 3 milyar dolar döviz ödenmiştir.
2012 ihracat açısından ise son yılların en parlak yılı oldu. İhracat 10 aylık dönemde %30 üzerinde artarak 650 bin tona ulaşarak karşılığında 1 milyar dolar döviz girdisi sağlandı. İhracatın büyük bölümü ayçiçeği yağı olarak Irak’a yapılıyor. Bitkisel yemeklik yağ ihracatı önümüzdeki yıllarda da aynı hızla devam edeceği tahmin edilmektedir.

YAĞLI TOHUM ÜRETİMİMİZİ ARTIRMAK KAÇINILMAZ ZORUNLULUK
Bitkisel yağ sanayinin en önemli sorunu hammadde yönünden dışa bağımlı olması, diğer bir ifade ile ülkemiz yağlı tohum üretiminin yetersiz oluşudur. Sanayimiz hammadde bakımından net ithalatçı durumundadır. 2012 yılında hammadde ithalatı yerine, ürün bazlı ithalatın artmasında ihracatçı ülkelerin başta Rusya ve Ukrayna’nın kendi kırma sanayilerini kurmaları ve tohum yerine ham yağ ihracatını teşvik etmeleri, ülkemiz sanayicisi açısından ham yağ ithalatını tohum ithalatına göre avantajlı duruma getirmiştir. Kırma sanayimiz için bu olumsuzluk gelecek yıllarda artarak devam edecek. Bu nedenle Türkiye mutlaka yağlı tohum üretimini artırmak zorundadır. Gerekli tedbirler alınmaz ise önümüzdeki yıllarda ham yağ bulmakta bile güçlük çekilecektir. Dolayısıyla ülkemiz ihtiyacı olan yemeklik likit yağını, rafine edilmiş ambalajlı olarak ithal etmek durumunda kalacak.
2012 yılının yağ sektörünün açısında önemli performans gelişimi yağlı tohum fiyatlarının bir önceki yıla göre %30 oranında yükselmesi olmuştur. 2012 yılında ülkemizde ayçiçeği tohum fiyatları yağlı tohum üreticisini memnun edecek seviyede oluşmuştur. Bir yıl önce 1200 TL/ton olan ayçiçeği tohumu fiyatı, 2012’de 1600TL/tona kadar yükseldi. Sektör ve sektörün temsilcisi konumunda bulunan derneğimizce, sanayimizin ihtiyacı olan yağlı tohumun yurtiçinden karşılanması hedeflendiğinden, üreticinin memnun olacağı fiyatın oluşmasına destek verilmiştir. Bu suretle diğer ürünlere göre daha fazla para kazandıran yağlı tohum daha geniş alanlarda ekilecektir. 2012 yılı ülkemizde yağlı tohum üretim performansı bakımından beklenenin altında gerçekleştiğinden sektör açısından olumlu olmadı. Ancak ihracattaki artış her ne kadar hammaddesi ithalatla karşılanmış olsa dahi ülkeye katma değer kazandırması ve istihdam sağlanması yanında fabrikaların çalışması açısından yararlı olmuştur. Yemeklik yağ tüketiminde ise mısır, kanola vb. yağlar düşmüş, ayçiçeği yağı tüketimi artmıştır.

AYÇİÇEĞİ REKOLTESİ AÇISINDAN 2013’TEN UMUTLUYUZ
2013 yılının özellikle ayçiçeği rekoltesi açısından olumlu bir yıl olacağı bekleniyor. 2012 yılında oluşan ayçiçeği tohum fiyatlarının üreticiyi memnun etmesi, alternatif ürünlere göre daha iyi para kazandırması, çiftçinin 2013 yılında daha fazla alanda ayçiçeği tohumu ekimini yapacaktır diye düşünülmektedir. Yağlı tohum üretiminin artması, fabrikalarımızın daha fazla çalışması, daha az ham yağ ve küspe ithalatı dolayısıyla bitkisel yağ ve yem sanayinin dışa bağımlılığının azalması demektir. 2013 yılında ihracatın da aynı düzeyde devam edeceği bekleniyor. Sektör ve sektörün temsilcisi olan derneğimizin hedefi ve beklentisi sanayinin ihtiyacı olan hammaddenin yurtiçinden karşılanması için GAP üretim deseninde, nadas alanlarında, şeker pancarı ekilen arazilerde münavebe bitkisi olarak ve yeni sulamaya açılan tarım arazilerinde yağlı tohumlu bitkilerin özellikle de yağlık ayçiçeği tohumu ekilmesidir.