Gıda Teknolojisi

10 Kasım 2015 tarihinde yayımlanan Avrupa Birliği’nin (AB) 2015 Yılı Türkiye İlerleme Raporu’nda, Türkiye’de gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı politikası alanlarında bazı hazırlıklar yapıldığı, ancak geçen yıl söz konusu alanlarda ilerleme kaydedilmediği eleştirisine yer verildi. Raporda, “Genel gıda güvenliği konularında müktesebatın düzenlenmesi ve uygulanması yönündeki ilerlemeler sınırlı kalmıştır. Önümüzdeki yıl Türkiye, ulusal bir program ve izleme planı sunarak AB standartlarını karşılamak için gıda işletmelerini iyileştirmelidir” değerlendirmesi yapıldı.

 

İlerleme Raporu’nun, “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası” başlıklı 12. Fasıl’a ilişkin bölümünde, AB gıda üretiminde hijyen kurallarının, yüksek düzeyde gıda güvenliği sağladığı, hayvan sağlığı ve refahı ile hayvansal gıdaların güvenliğinin; tohum kalitesi, bitki koruma ürünleri, zararlı organizmalar ve hayvan beslenmesiyle güvence altına alındığı vurgulandı. Rapor’da gıda ve tarım sektörüyle ilgili şu tespitler bulunuyor:

 

İLERLEME RAPORU’NDA TARIM VE GIDAYLA İLGİLİ TESPİTLER

 

Tarım ve Kırsal Kalkınma ile ilgili hususlar

 

· Kısmen ilerleme kaydedildi. Genel tarım ve ortak tarım politikalarına uyum çalışmaları kapsamında hazırlıklar ilerleme gösterdi. Katılım öncesi Kırsal Kalkınma Programı (IPARD) fonlarından faydalanma gelişme gösterdi.

· Eksiklikler: Tarım sayımı henüz tamamlanmamıştır. Tarım istatistikleri üzerine bir strateji hala kabul edilmemiştir. Üreticilere doğrudan yardım alanında yasal düzenlemelerin AB Ortak Tarım Politikası ile uyumlaştırılmasına yönelik strateji belirlenmemiştir. Avrupa Birliği ülkelerinden besilik sığır ve dana ithalatına yönelik kısıtlamalar devam etmektedir.

Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı ile ilgili hususlar

· Bazı hazırlıklar gerçekleştirilmekle birlikte bir ilerleme kaydedilmemiştir. AB müktesebatının tam olarak uygulanması için özellikle hayvansal yan ürünler, hayvan refahı, hayvanların tanımı ve kayıt altına alınması, dolaşımlarının kontrol alanlarında önemli oranda ek çaba harcanması gerekmektedir.

· Veterinerlik politikasının AB müktesebatıyla tam olarak uyumlaştırılmasına yönelik daha çok çaba harcanmalıdır. Bulaşıcı süngerimsi ensefalopati’den ( BSE) korunma ve gözetim sistemlerine ilişkin yasal çerçevenin AB müktesebatına tam uyumu yönünde önemli oranda çaba sarf etmek gerekir. Veterinerlik sınır denetimleriyle ilgili (Sabiha Gökçen Havalimanındaki kontrol noktası dahil) ilerleme gözlemlenmemiştir.

· Agro – Gıda İşletmelerin AB standartlarıyla uyum içinde modernizasyonu için ulusal bir plan oluşturma çalışmaları sınırlı kalmıştır. Gıda İşletmelerinin kayıt ve onaylanması konusundaki yeni kuralların uygulanması için daha çok çaba gösterilmelidir.

· Gıda enzimleri ve yeni gıda ürünlerine ilişkin mevzuat uyumu tamamlanmamıştır.

Balıkçılık konusunda raporda yer alan hususlar

· Hazırlıklar erken aşamadadır. Geçmiş dönemde kaynak ve filo yönetimi, denetim ve kontroller, uluslararası anlaşmalar üzerine bazı ilerlemeler sağlanmıştır.

· Yapısal eylemler, devlet yardımları ve piyasa politikaları alanlarında mevzuat uyumunun sağlanması ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi için daha fazla çaba gerekmektedir.

 

Avrupa Birliği’nin 2015 Yılı Türkiye İlerleme Raporu’nda gıda ve tarım alanlarındaki saptamalarıyla ilgili olarak Avrupa Birliği Bakanlığı, Tarım ve Balıkçılık Başkanı Gökhan Aralan ve Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜGİS) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Buzbaş’a danıştık. İşte değerlendirmeler:

 

RAPOR MEVCUT DURUMU YANSITMIYOR

Gökhan Aralan - Avrupa Birliği Bakanlığı, Tarım ve Balıkçılık Başkanı

 

Avrupa Birliği’nin 2015 yılında yayınladığı İlerleme Raporu’nun 12 No’lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Faslı kapsamında, Türkiye’nin son bir yılda gerçekleştirdiği ve Komisyon’a ilettiği gelişmeleri dikkate almadığı kanısındayız. 30 Haziran 2010’da müzakerelere açılan fasıl kapsamında AB’ye uyum konusundaki çalışmalar, özellikle 2011 ve 2012 yıllarında mevzuat uyumu ve uyumlaştırılan mevzuatın uygulanması bakımından çok yoğun geçmiş olsa da daha sonraki yıllarda da önemli ölçüde ilerleme kaydedilmiştir. İlgili faslın açılış kriterlerinden biri, Avrupa Komisyonuna ilgili AB müktesebatının uyumlaştırılması yönünde atacağımız adımları ve bu adımların takvimlendirilmesini de içeren bir strateji sunulmasıydı. Faslın müzakerelere açılmasının ardından, söz konusu strateji belgesi kapsamında öngörülen mevzuat uyum çalışmaları başlamıştır. Uyum ve uygulama çalışmaları halen sürdürülmekle birlikte, özellikle AB tarafından ilgili mevzuatta yapılan değişiklikler göz önüne alınarak strateji belgesi bu sene içerisinde iki kere revize edilmiş ve revize belge Avrupa Komisyonu yetkilileri ile paylaşılmıştır.  Ayrıca, rapor döneminde 20 adet yasal düzenleme yürürlüğe girmiş, 7 adet mevzuat taslağı hazırlanmıştır. Uygulama yönünde kaydedilen gelişmeleri bir yana koysak bile, mevzuat uyumu esaslı bu çalışmalar dahi herhangi bir ilerleme kaydedilmediği yönündeki ilerleme raporu ifadesinin mevcut durumu yansıtmadığının göstergesidir.

 

Rapor metninin ilgili fasla ilişkin bölümünü dikkatle inceleyecek olursak, “Geçtiğimiz yıl ilerleme kaydedilmemiştir” cümlesinin hemen ardından fasıl kapsamında yapılan çalışmalara ilişkin pek çok tespitin bizatihi rapordaki bu cümleyle çelişki içerisinde olduğu görülecektir. Özellikle veterinerlik alanında Türkiye’nin hayvan hastalıklarına karşı mücadelesine devam ettiği, büyükbaş ve küçükbaş hayvanların kimliklendirilmesi ve kayıt altına alınması alanında çalışmaların sürdüğü raporda olumlu olarak belirtilmektedir. Ayrıca, Trakya Bölgesi’nin şap hastalığından aşılı ari bölge olma statüsünü korumak amacıyla yapılan yoğun aşılamayla ve bu bölgeyle Anadolu arasındaki hayvan hareketlerine yönelik sıkı kontrollerin uygulanmasıyla şap hastalığı sayısının belirgin şekilde azaldığına dikkat çekilmekte, çiftlik hayvanlarının refahına ve yumurtacı tavukların korunmasına ilişkin düzenlemelerin yürürlüğe girdiğine değinilmektedir. Genel gıda güvenliği konularında sınırlı da olsa bir ilerlemeden bahsedilmiş olup, hayvansal yan ürünler konusunda çalışmaların başladığı, etiketleme, gıda katkı maddeleri ve saflık kriterleri, aroma verici maddeler ve takviye edici gıdalar gibi konulardaki mevzuatın uyumlaştırılması ve uygulanması konusunda ilerleme kaydedildiği raporda yer almaktadır. 

 

Sonuç olarak, 2015 yılı İlerleme Raporu’nun 12 No’lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Faslı’na ilişkin bölümünde yer alan “Geçtiğimiz yıl ilerleme kaydedilmemiştir” ifadesinin hem ülkemizin rapor döneminde gerçekleştirdiği ilgili AB mevzuatına uyum ve uygulama çalışmaları hem raporun kendi tespitleriyle uyuşmadığı görülmektedir. Bu durum, Avrupa Komisyonu yetkililerine resmi kanallar ile de bizzat iletilmiştir. 

 

MÜKTESEBAT UYUMUNU HIZLANDIRMALIYIZ

Necdet Buzbaş – TÜGİS Yönetim Kurulu Başkanı

 

10 Kasım 2015 tarihinde 18.’si yayımlanan İlerleme Raporu’nda; Tarım, kırsal kalkınma, gıda güvenliği, veterinerlik, bitki sağlığı ve balıkçılık politikası konusunda mevcut durum, eksiklikler ve yapılması gerekenlere dikkat çekiliyor.

Avrupa Birliği ile sürdürülen müzakereler çerçevesinde fasıl 11 ( Tarım ve Kırsal Kalkınma ) ve fasıl 13 (Balıkçılık) 11 Aralık 2006 tarihinden bu yana askıda, ne zaman açılacağı da bilinmiyor. Hatırlanacağı üzere 12’nci fasıl olan Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı 30 Haziran 2010 tarihinde açılmıştı. AB’de söz sahibi olabilmek ve politikalarında yönlendirici konuma gelebilmek için tam üyelik hedefinde ısrarcı olmalıyız. Bunu sağlamanın yolu da AB normlarına yaklaşma çabalarını devam ettirmek, müktesebat uyumunu (uyum düzeyimiz yüzde 61.2) hızlandırmaktan geçiyor. Son dört yıldır durgunluğa giren süreç, Türkiye – AB mülteci eylem planı görüşmeleri nedeniyle yeniden hız kazandı. Üyelik hedefinin devam ettirilmesi Türkiye’yi Avrupa’ya eklenmek açısından önem taşıyor. AB’nin ihracattaki payı %43,6, ithalattaki payı %37.5 (Ocak – Eylül 2015 ), en büyük ticari partnerimiz. Mülteci akımını önleme ortak eylem planını gerçekleştirmek üzere AB Konseyi Başkanı tarafından sunulan paket yardım ve işbirliği karşılığında mali destek, vize muafiyeti ve üyelik müzakerelerinin yeniden canlandırılması gibi maddeleri kapsıyor. Umarım fırsatı iyi değerlendiririz.