Gıda Teknolojisi

Kanatlı sektörüne yönelik araştırmalarıyla tanınan sektör araştırmacısı Terry Evans, dünya kanatlı eti üretiminin 2023 yılına uzanan 10 yıllık periyotta yıllık ortalama %2.3 artış göstererek 134.5 milyon tona ulaşacağını, böylelikle 2020 sonrasında et sektörü içindeki en büyük segmentin kanatlı sektörü olacağını belirtiyor. Ülkelerin ulusal veri tabanlarıyla birlikte, Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Amerikan Tarım Bakanlığı (USDA) verilerinden yararlanarak derlenen rapora göre, dünya genelinde kişi başı yıllık ortalama 14.4 kilogram tavuk eti tüketiliyor. Bu miktar Afrika kıtasında 6.2 kilogram dolayında; Kuzey ve Güney Amerika ortalaması ise 38.6 kilogramı buluyor. Rapora göre, dünya tavuk eti üretiminde Avrupa’nın payı büyüyor. 2014 yılında bu pay ’yi aştı. Avrupa ülkeleri arasında ise Rusya Federasyonu’nun 3.4 milyon tonu bulan tavuk eti üretimiyle açık ara önde gittiği görülüyor. Avrupa sıralamasında 1 milyon tonu aşan üretimleriyle Rusya’yı takip eden diğer beş ülke ise sırasıyla Polonya, İngiltere, Fransa, İspanya ve Almanya. Onların ardından 900 bin - 1 milyon ton arası üretimleriyle Ukrayna, Hollanda ve İtalya geliyor. Bu dokuz ülkenin 12.2 milyon tonu bulan toplam üretimi, Avrupa’da gerçekleştirilen toplam üretimin yaklaşık %80’i ediyor. 

 

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından açıklanan 2015 yılına ilişkin (tahmini) üretim verilerinde Türkiye’nin, 1 milyon 990 bin tonu bulan tavuk eti üretimiyle dünyanın dokuzuncu büyük tavuk eti üreticisi olduğu görülüyor…Dünya tavuk eti üretimine ilişkin sıralamada 17 milyon 961 bin tonluk üretimiyle ABD başı çekiyor… Onu Çin (13 milyon 110 bin ton), Brezilya (13 milyon 013 bin ton), Avrupa Birliği (27 ülke – 10 milyon 215 bin ton), Hindistan (3 milyon 900 bin ton), Rusya Federasyonu (3 milyon 400 bin ton), Meksika (3 milyon 015 bin ton), Arjantin (2 milyon 100 bin ton), Türkiye (1 milyon 990 bin ton) ve Tayland (1 milyon 640 bin ton) izliyor. Kanatlı sektörüne ilişkin kapsamlı analizleriyle tanınan sektör araştırmacısı Terry Evans’ın dünya tavuk eti üretimine ilişkin derlediği 2014 yılı verilerinde Türkiye’nin bu alandaki üretimi 1 milyon 810 bin ton olarak ifade edilmişti. Bu rakam USDA 2015 verileriyle karşılaştırıldığında, Türkiye’nin tavuk eti üretiminde bir yıl içinde %9.9’luk bir artış olduğu görülüyor. 

 

Terry Evans’ın 2014 sonunda yayımladığı Kanatlı Etinde Küresel Trendler 2014 raporunda sektörün dünya genelindeki durumu ve gidişatı şöyle resmediliyor: 

 

* Avrupa ülkelerince gerçekleştirilen taze ve dondurulmuş tavuk eti ihracatı, 2000-2011 yılları arasında neredeyse ikiye katlanarak 3.5 milyon tona ulaştı. Artan dünya talebi, tavuk eti ticaretine canlılık getirdi. 

 

* Tavuk eti üretimi 2000 – 2012 döneminde dünya genelinde her yıl ortalama %3.9’luk bir artış gösterirken, bu oran Avrupa’da %4.3 dolayında gerçekleşti. Bunun sonucu olarak Avrupa’nın dünya tavuk eti üretimine katkısı .9’dan .6’ya yükseldi. 2014 yılı verileri tam olarak netleştiğinde bu oranın ’yi aşacağı düşünülüyor. FAO verilerine göre Avrupa’da kesimi yapılan sofralık kanatlı hayvanlar ile ıskartaya ayrıldıktan sonra kesilen yumurtacı kanatlı sayısı toplamı 6 milyar 881 milyondan %42 artışla 9 milyar 785 milyona yükseldi. Ne var ki, Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde kesimi yapılan hayvan sayısı, 5 milyar 979 milyondan yalnızca (759 milyon adet) artışla 6 milyar 778 milyona yükseldi. Aynı rakam AB üyesi olmayan ülkelerde ise %238’lık (2 milyar 145 milyon adet) bir artışla 902 milyondan 3 milyar 47 milyon adede yükseldi. Avrupa’da kuş başına iç organları temizlenmiş halde ortalama ağırlık, 2000 yılındaki 1.35 kilogram seviyesinden 2012 yılında 1.58 kilograma yükseldi. 

 

* Avrupa’da broiler (et tavuğu) üretimi 2000- 2012 yılları arasında 6.1 milyon tonluk (%66’lık) bir artışla 9.3 milyon tondan 15.4 milyon tona yükseldi. Aynı süreçte dünya genelinde gerçekleştirilen toplam broiler üretimi de 58.5 milyon tondan 34 milyon tonu aşan (%59’luk) bir artışla 92.7 milyon tona yükseldi. 2014 yılının tamamına ilişkin verilerin kesin dökümü tamamlandığında Avrupa’daki üretimin yaklaşık 16.5 milyon tona, toplam dünya üretiminin ise 95.8 milyon ton dolaylarına yükseleceği tahmin ediliyor. 

 

TÜRKİYE’NİN BROİLER ÜRETİMİNDEKİ YERİ 

 

* Türkiye, dünya broiler üretiminin üçte birini gerçekleştiren Asya kıtasının önde gelen broiler üreticileri arasında Çin ve Hindistan’ın ardından üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye’nin piliç eti üretiminde 1990-2011 yılları arasını kapsayan dönem boyunca yıllık ortalama %9 civarında hızlı bir büyüme gösterdi. 

 

* Asya kıtasına ilişkin yöresel tavuk eti üretimi sıralamasında ise Türkiye, 1 milyon 724 bin tonluk üretimiyle Çin, Hindistan, İran ve Endonezya’nın ardından beşinci sırada yer alıyor. Türkiye’de ülke içi broiler tüketimi 2012 yılından sonra “GDO’lu yem kullanıldığını” öne süren medya kampanyaları nedeniyle geriledi. Bu nedenle üretim artışı esas olarak büyüyen ihracatı destekler nitelik kazandı. 

 

* Türkiye, yumurta üretiminde ise Asya’da en büyük beşinci üretici durumunda. Uluslararası Yumurta Komisyonu (IEC)’nin verilerine göre Türkiye 2012 yılında, bir önceki yıl 874 bin ton olan yumurta üretimini 1.1 milyon ton seviyesine yükseltti. 

 

* 2000’den 2012’ye uzanan periyot  boyunca küresel kanatlı eti üretimi, FAO’ya göre, yıllık bazda ortalama %3.7 artışla, toplamda 37 milyon tonun üzerinde artış gösterdi. 2012 yılı küresel tavuk eti üretimi 93 milyon tonun biraz altında gerçekleşti.  Hindi eti üretimi 5.6 milyon ton, ördek eti üretimi 4.5 milyon ton, kaz eti üretimi 2.8 milyon ton olmak üzere toplam kanatlı eti üretimi 105.5 milyon ton olarak kayıtlara geçti. Söz konusu rakamın 2014 yılı verileri netleştiğinde - FAO’nun Gıda Görünümü raporunda yer alan tahmine göre - 108.7 milyon ton olarak ortaya çıkması bekleniyor.

* Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü - OECD’nin bu alana yönelik projeksiyonlarına bakıldığında; kanatlı eti üretiminin 2013-2023 döneminde yıllık ortalama %2.3 dolayında artış göstererek 134.5 milyon tona ulaşacağı öngörüsünün yer aldığı görülüyor. Bu durumda kanatlı sektörünün 2020 yılından sonra en büyük et sektörü haline gelmesi bekleniyor. 

 

* ABD Tarım Bakanlığı ekonomistlerinin açıkladığı verilere göre; 2012 yılında 83.2 milyon ton olan etlik piliç (broiler) üretimi, 2013 yılında 84.1 milyon ton, 2014 yılında ise 85.3 milyon ton olarak gerçekleşti. Avrupa’da “yerli kanatlı eti” üretimi (belirli bir ülke orijinli kuşların temizlenmiş ağırlıkları + canlı olarak ihraç edilen kanatlıların et eşdeğeri) 2000 yılı değeri olan 11.8 milyon tondan 2012 yılında 17.9 milyon tona yükseldi. Tavuk eti üretimi 9.3 milyon tondan 15.5 milyon tona yükselirken, hindi eti üretimi bir miktar gerileyerek 2 milyon tondan 1.9 milyon tona düştü. Aynı süreçte ördek eti üretimi 404 bin tondan 509 bin tona çıkarken, kaz eti 70 bin tondan 60 bin tona geriledi. Avrupa’da tavuk eti üretimi bu dönemde 6.1 milyon tonluk bir artış gösterirken, bunun sadece 2.5 milyon tonluk bölümü (%41’i), %2’nin biraz üzerinde yıllık artış oranıyla kayıtlara giren Avrupa Birliği ülkelerinden geldi. Buna karşın Avrupa Birliği’ne üye olmayan Avrupa ülkelerindeki üretim ise neredeyse her yıl dolayında artışla 1.2 milyon tondan 4.9 milyon tona fırladı.