Gıda Teknolojisi

ABD ve Kanada’da ambalaj ve proses sektörlerine yönelik tedarik zincirinde faaliyet gösteren 600’ü aşkın şirketin üye olduğu Ambalaj ve Proses Teknolojileri Birliği’nin hazırladığı, Ocak 2014’te yayımlanan “Şekerleme Sektörü Trendleri” raporu, sektörün genel durumu yanında şekerleme üreticilerinin makine ve ekipman gereksinimlerine ve bu alandaki alternatif çözümlere odaklanıyor. Raporda, şekerleme sanayicilerinin, tüm dünyada yaşadıkları hızlı büyümenin doğal sonucu olarak önümüzdeki süreçte “faaliyet alanlarında kontrol ve özeni geliştirmek”, “kapasiteleri büyütmek ve verimliliği artırmak” amacıyla ekipman tedarikçilerine yönelik talep ve beklentilerinde de artış olacağı vurgulanıyor. 

 

ŞEKERLEMECİLERİN EKİPMAN YATIRIMI DÜZEYLERİ

Raporda, tüketicilerin küresel talep ve beklentilerini karşılamayı kolaylaştıracak “daha özerk”, “daha yetenekli”, “daha hızlı” üretim birimlerine sahip olma arzusunun şekerleme endüstrisinde yaygın bir eğilim olduğu saptaması dikkat çekiyor. Raporda verilen bilgiye göre, şekerleme üreticisi şirketlerin makine ve ekipman alımı için yaptığı yıllık yatırım miktarı, 125 bin dolar ilâ 550 milyon dolar arasında değişiyor. Çok uluslu büyük şekerleme üreticileri her yıl ekipman alımı için büyük bütçeler ayırırken, küçük şirketlerin kayda değer makine ve ekipman yatırımları için yedi yıla varan süreler geçmesi gerekebiliyor. Ambalaj ve Proses Teknolojileri Birliği’nin araştırmasına yanıt veren şekerleme üreticileri, ekipman yatırımlarındaki yıllık artış miktarının 2017 yılına dek %0 - %25 arasında değişeceğini bildirmişler… Aynı süreçte şekerleme endüstrisinin bütününde ise ekipman yatırımlarının her yıl %4 – 5 arasında artış göstermesi bekleniyor. Bu yatırımların büyük bölümünün Çin, Hindistan, Güneydoğu Asya, Güney Amerika ve Ortadoğu gibi gelişmekte olan piyasalarda faaliyete geçecek yeni tesislere gideceği öngörülüyor. 

 

Ankete yanıt veren şirketlerin halen ihtiyaç duydukları veya gelecek üç yıl içinde ihtiyaç duyacakları ekipman türleri, büyük ölçüde, şirketin büyüklüğüyle ve üretimlerini uluslararası pazarlara doğru genişletip genişletmedikleriyle bağlantılı olarak çeşitleniyor. Büyük şirketler şu sıralar tamamen yeni fabrikalar için yeni ekipman hatları oluşturma konusuna vurgu yapıyorlar. Küçük şirketler ise genellikle kapasite artırma veya belirli bileşenlerin satın alınması yoluyla yeni kapasite ilave etme arayışındalar. Proses ekipmanı gereksinimleri, üretim sürecini hızlandırma ve mevcut ekipman kapasitesini genişletme konuları etrafında yoğunlaşıyor. 2014 – 2017 dönemi boyunca şekerleme sektöründeki ekipman alımlarının, “yeni kapasiteler oluşturma” ve “makineler sayesinde daha kontrollü, daha hatasız bir üretim sürecine ulaşma hedefiyle ekipman sürümlerini yükseltme” konularına daha fazla odaklanacağı görülüyor… Paketleme/ambalaj ekipmanı gereksinimleri ise süreçlerin hızını artırma hedefine odaklanmış durumda. “Yürüyen bantlı paketleme ekipmanları” ile “ürün torba ve paketlerini dik duracak şekilde paketleyen ekipmanlar” benzeri yeni tip makinelere sahip olma konusuna şekerlemecilerin daha istekli olduğu görülüyor. 

 

Genel olarak, yatırımların döngüselliğinde yıllar içinde düşüş gözleniyor. Şekerleme üreticisi şirketler, gelişmekte olan piyasalara doğru genişlemenin bir sonucu olarak, daha küresel hale geliyorlar; bu da gelişmiş ekonomilerde yaşanan sıkıntılı dönemlerin etkisini daha az hissedilir hale getiriyor. Şekerleme üreticisi büyük şirketler birleşiyor, makine ve ekipman alımlarını merkezi hale getiriyorlar; bunun sonucu olarak raporda, “daha yüksek seviyede bir tek tipleşme” ve “benzeşmeden” söz etmenin mümkün olduğu vurgulanıyor… 

 

ÜRETİM HATTI VE EKİPMANLARI İYİLEŞTİRME ARAYIŞI

“Şekerleme Sektörü Trendleri” raporuna göre, şekerlemeciler kapasitelerini artırma arzusu yanında, gelişmiş makine tasarımlarıyla ellerindeki üretim hattına ve ekipman sistemlerine yenilik getirecek orijinal ekipman üreticisi (OEM) arayışındalar… Amaç; bir diğeriyle daha yakın iletişim halinde işleyen, bir tek “birleşik” sistem gibi hareket edebilen, daha iyi takip eden, değerlendirebilen ve kendi performansını öngörebilen akıllı makine sistemlerine sahip olmak…

 

AMBALAJ VE MALZEME TRENDLERİ

Kitlesel pazarda etkinlik gösteren perakendeciler, büyük ve orta ölçekli şekerleme üreticilerinin ikincil ambalajları (*) üzerinde - nihai tüketiciye satılırken ürünü çevreleyen birincil ambalajlara göre - çok daha fazla etkili oluyor.

 

(*) İKİNCİL AMBALAJ = Birden fazla sayıda satış ambalajını bir arada tutacak şekilde tasarlanmış, üründen ayrıldığında ürünün herhangi bir özelliğinin değişmesine neden olmayan ambalaj 

 

Bazı perakendeciler, satacakları ürünü reyonlarına uygun şekilde yerleştirebilmek için şekerleme üreticilerinden “rafa hazır” ikincil ambalajlar içinde mal talep ediyor, bunu şart koşuyorlar... Şekerleme üreticisi daha küçük şirketler ise (paketlemenin farklı boyutlarıyla ilgili olarak) perakendecinin görüş ve tavsiyelerine başvuruyor, ancak genellikle kendi düşünceleri doğrultusunda karar veriyorlar. 

 

ESNEK PAKETLEMEYE YÖNELİM 

Şekerleme sektöründeki ambalaj tercihlerinde (özellikle kitlesel pazar için üretim yapan şekerlemeciler arasında) “esnek paketleme”ye doğru güçlü bir yönelim var. Vitrinde dik durabilen, fermuarlı ya da fermuarsız torbalar sektörde en hızlı büyüyen ambalaj tipleri olarak anılıyor... Kanat tipi yapıştırılmış yatay ambalajların popülaritesinin de devam edeceği düşünülüyor… Sert (esnek olmayan) ambalajlar da sahip oldukları yeri her zaman olduğu gibi koruyor... Daha küçük ölçekli, damak tadına hitap eden şekerlemeciler ile “gurme” imajı verme arzusundaki büyük şekerleme üreticileri, “üst düzey” kalite algısına denk düşen sert ambalajları sıklıkla tercih ediyor. Bu alanda ilerde gündeme gelecek yeniliklerin, yüksek kaliteyi ve damak tadına hitap eden özellikleri daha etkin şekilde öne çıkaran çözümler olması gerekiyor. 

 

Ambalaj malzemelerinde şekerleme üreticileri, geri dönüştürülebilir ambalaj (özellikle reçine ambalaj) arayışında. “Rafa hazır” teşhirler ve ikincil ambalajlama için ise düşük ağırlıklı–minik yivli karton ambalaj kutularına rağbet var. Biyolojik olarak parçalanabilen ambalaj malzemeleri de önemli pazar potansiyeline sahip görünüyor. 

 

ŞEKERLEME ENDÜSTRİSİNİ ETKİLEYEN TRENDLER 

 

Sağlık ve güvenilirlik 

Raporda şekerleme endüstrisinin sağlık ve obezite endişelerini giderme konusunda özenli bir çalışma ve arayış içinde olduğu ifade edilerek şu ifadeye yer veriliyor: 

“Bazen bu konuyla ilgili yapılmış mevzuat düzenlemelerinin bile önüne geçilerek; ‘ambalaj üzeri etiketleme’, ‘daha küçük boyutlu ambalajlar kullanma’ ve ‘tüketilmemiş porsiyonları sonraki öğünler için güvenilir şekilde muhafaza edilebilen fermuarlı ambalajlar kullanma’ vb. yöntemlere başvuruluyor.” 

 

Etik kaynaklı ürünler

Dünyanın önde gelen şekerleme üreticilerinden Mars ve Hershey gibi şirketler, 2020 yılı itibarıyla “çikolatalarının tamamına ilişkin temin taahhütlerini etik kaynaklardan karşılama” hedefi doğrultusunda çalışmaları sürdürüyor. Etik kaynaklı ürünlerin gelecek on yıl içerisinde hemen her yerde yaygın hale gelmesi bekleniyor. 

 

Büyüme gelişmekte olan pazarlarda 

Şekerleme sektöründe büyüme çoğunlukla gelişmekte olan pazarlarda gerçekleşiyor. Çok uluslu şekerleme şirketlerinin her biri buradan gelecek gelirlerin peşine düşmüş durumda. Yerkürenin dört yanına dağılmış fabrikalarında yerleşik makine ve ekipmanları tek tipleştirme  çabasındaki bu şirketler için uluslararası tedarikçilere sahip olmak hayati önem taşıyor. Hızla büyüme arzusu, şekerleme üreticisi birçok şirket ile orijinal ekipman üreticisini birleşmeye ya da güçlü ortaklıklar oluşturmaya yöneltti… Orijinal ekipman üreticileri, büyük bir şekerleme şirketine tedarikçi olabilmek için eksiksiz ürün ve hizmet paketleri önermek zorunda olduklarına inanıyor, bu nedenle de birleşme ve ortaklıkların gerekli olduğunu düşünüyorlar. 

 

ŞEKERLEMECİNİN MAKİNELERDEN BEKLEDİĞİ

Şekerleme sektöründe daha hassas, kontrol ve ölçümde daha ileri sistemlerin kurulması arzusu, hem proses aşamasında hem de paketlemede anahtar öneme sahip konuların başında geliyor... Şekerleme üreticileri, ister ısıl işlem makinesi, ister otomatik paketleme makinesi ya da kek depozitörü olsun, en üstün makinelere sahip olmak istiyor: Makine, ürünün ilgili gıda standardına uygun olduğunu güvence altına alacak tüm önemli göstergeleri takip etsin; şekerleri tam olması gereken ağırlıkta olsun; ideal ısı eğrisine uygun olarak soğutulsunlar istiyor… Bütün bunlar hem üretim verimliliğini hem de ürün kıvamını ve kalitesini en üst düzeye çıkaracak unsurlardır… Bunun yanında, üretim sürecinin her aşamasında “hız”, bir diğer önemli konu olarak kendini gösteriyor… Operatörlerin bir ya da iki makineyi aynı anda idare edebildiği üretim hatlarının geliştirilmesi, büyük bir avantaj olarak görülüyor. Fabrika ve hat tasarımlarının yeniden ele alınması, olumsuz “üretim ayak izi”ni azaltacak bir konu olarak da düşünülüyor. 

 

OEM’lerle ilişkide önemli noktalar 

Raporda şekerleme endüstrisi ile orijinal ekipman üreticileri (OEM) arasındaki ilişkilere, karşılıklı beklentilere geniş yer ayrılmış… Özetleyerek aktaralım: “Orijinal ekipman üreticisinin sunabileceği en önemli hizmet, kusursuz teknik destektir. Şekerleme üreticileri acil sorunlar ortaya çıktığında işini bilen, becerikli bir teknik servisin en geç iki saat içinde olaya müdahale etmesini istiyor. Ve bu nitelikte bir hizmet için ‘hizmet sözleşmesi’ yoluyla ya da sorun yaşandığında ‘alakart’ olarak bedel ödemeye hazır bulunuyor. Orijinal ekipman üreticisinin sunacağı ikinci önemli hizmet ise ‘eğitim’dir. Tesis içi ‘yüzyüze’ eğitim, açık arayla çoğu şirket tarafından en yararlı görülen eğitim yöntemi… Bazıları bunun yanında eğitsel videoları da faydalı buluyor. Kimi orijinal ekipman üreticileri de, tesis içinde proses ve ambalaj hatlarına yönelik önerdikleri ‘tam operasyonel’ pilot uygulamaların son derece aydınlatıcı olduğunu belirtiyorlar... Bu tür programlar; (orijinal ekipman üreticisi açısından) şirket içi ar-ge faaliyetini geliştirmek, satışları kolaylaştırmak ve ekipmanların taahhüt edilen işi yapabileceğini göstermek anlamında önem taşıyor. Esas itibarıyla, bir makinenin kalitesine dair, onu deneyimleyerek edinilecek kanıt eşsizdir. Bu konuya bütçe ayırabilecek durumda olan şekerleme şirketleri, ekipman tercihiyle ilgili pilot uygulama yatırımı yapmaktan memnun görünüyor; bu ön çalışmanın kendilerine rakipler karşısında belirgin üstünlük sağladığını ifade ediyorlar. 

 

Şekerleme üreticilerinin her birinin kendine özgü, benzersiz ihtiyaçları ve hedefleri bulunuyor. Burada OEM’ler açısından önem taşıyan konu, her birinin ihtiyaçlarını tek tek anlayabilmek, mevcut makine teknolojilerinin olanakları konusunda onları eğitmek; şimdiki ve yakın gelecekteki gereksinimlerinin neler olabileceğini ve bunlardan hangilerinin ilk başta yerine getirilmesi gerektiğini belirlemek üzere onlarla birlikte çalışma yapmaktır.”

 

AMERİKALININ ŞEKERLEME TERCİHLERİ 

Amerika Birleşik Devletleri’nde çikolatalı şekerlemelerin 2012 yılı satışları, bir önceki yıla göre %3.8’lik artışla yaklaşık 12.5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmişti. Çikolata harici şekerleme satışları ise çikolatalı şekerlemelerin yaklaşık yarısı seviyesinde (6.9 milyar dolar) görünüyor. Ancak bu segmentte bir önceki yılın satışlarına göre artış oranı çikolatanın iki katı (%6.4) olarak gerçekleşti. Sakız satış gelirleri toplamı ise %5.7’lik bir düşüşle 3.4 milyar dolar oldu. 

 

Derleyen: Aydın Arıcıoğlu