Kırmızı ve beyaz ette küresel rekabet kızışıyor
15/12/2017 - 18:06:00
Sığır ve dana etinde küresel üretimin 2018 yılında bir önceki yıla göre %2 artışla 62.6 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Bu artışın yaklaşık yarısının tek başına ABD ve Brezilya tarafından karşılanacağı tahmin ediliyor.
Tarım ve hayvancılıkta üretim, tüketim ve uluslararası ticaret verilerini yakından takip eden ABD Tarım Bakanlığı, 12 Ekim 2017 tarihli “Besi Hayvanı ve Tavukçuluk: Dünya Piyasaları ve Ticareti” raporunda ilgili sektörlerin güncel görünümünü bölgeler ve ülkeler ölçeğinde ortaya koydu. Rapora göre, ABD’nin 2017 yılı sığır ve dana eti üretiminin 12 milyon tonu aşması bekleniyor. 9,5 milyon tonu bulan üretimiyle ikinci sırada yer alan Brezilya’nın 2018 yılında ihracatını artıracağı tahmin edilmekle birlikte, yerel endüstride yaşanan sıkıntılar yüzünden güçlüklerle karşılaşma olasılığına da dikkat çekiliyor. Sığır ve dana etinde dünyanın büyük üreticileri arasında yer alan Avrupa Birliği ve Çin’in de 2017 yılında 7 milyon 890 bin ton (AB) ve 7 milyon tonluk (Çin) üretim rakamlarına ulaşması bekleniyor.
Bu kategoride önde giden bir diğer ülke olan Arjantin ise – ihracat pazarlarında öne çıkmasa da – Hindistan’ın ardından 2 milyon 260 bin tonluk üretimiyle dikkat çekiyor. Arjantin, olumlu hayvancılık politikaları ve sürü genişletme uygulaması sayesinde 2018 yılında da sığır ve dana eti üretimini artırmaya devam edecek… Kuraklığa bağlı sürü tasfiyesinin ardından sürülerini yeniden oluşturmaya girişen Avustralya’da ise sığır eti üretiminin 2018 yılında yeniden yükselişe geçmesi bekleniyor. Rapora göre, sığır ve dana etinde toplam küresel üretim 2017 yılında 61 milyon 373 bin ton (karkas ağırlığı eşdeğeri) olarak gerçekleşecek. Bu üretimde aslan payı 12.1 milyon tonluk üretimiyle ABD’ye ait… Brezilya, 9.5 milyon tona yaklaşan üretimiyle ikinci sırada... Onu Avrupa Birliği (7 milyon 890 bin ton) ve Çin (7.07 milyon ton) izliyor…
Türkiye’nin üretimi ve ithalatı artıyor
Türkiye’nin sığır ve dana eti üretimi ise 2017 yılında 1,5 milyon tona ulaşacak. Türkiye’nin 2016 yılı toplamında 1 milyon 484 bin ton olarak kayda geçen üretiminin 2018 yılında 1.6 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Raporda Türkiye’nin 2013 yılından bu yana büyükbaş hayvan ithalatında ABD’nin ardından ikinci sırayı işgal ettiği görülüyor. Türkiye’nin 2013 yılında 194 bin baş, 2016’da 494 bin baş olan büyükbaş hayvan ithalatı 2017 yılında 700 bin başa ulaşmış bulunuyor. İthalatta birinci sırada yer alan ABD’nin 2017 yılı büyükbaş hayvan ithalatı ise 1.8 milyon baş dolayında. Türkiye’nin büyükbaş hayvan varlığı ise ilgili güncel listede 14 milyon 200 bin baş olarak işaretleniyor. Ülkelerin büyükbaş hayvan varlıklarına ilişkin güncel rakamlara bakıldığında, Hindistan (303 milyon baş), Brezilya (226 milyon baş), Çin (99.1 milyon baş), ABD (93.6 milyon baş) ve Avrupa Birliği’nin (89 milyon baş) önde gelen ülke ve bölgeler olarak öne çıktığı görülüyor.
Sığır ve dana etinde küresel ihracat
Sığır ve dana etinde küresel ihracatın 2018 yılında Brezilya, Avustralya, Arjantin ve ABD’den yapılacak sevkiyatlar sayesinde yaklaşık %3 artarak 10.1 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor. Doğu Asya'daki güçlü talep varlığını koruyacak. Özellikle Çin, ülke içi üretimi artan tüketimi karşılamaya yetmediği için bu alandaki ticareti sürüklemeye devam edecek. Petrol üreten bölgeler ise ekonomik büyümenin, dolayısıyla et talebinin önünde engel oluşturan görece düşük petrol fiyatlarının getirdiği güçlüklerle uğraşmaya devam edecek.
ABD, sürü genişletmede dördüncü yılına girerken, 2018 yılı üretiminin yaklaşık %3 artarak 12.4 milyon tonluk rekor bir seviyeye çıkması bekleniyor. Arzdaki aralıksız artış ve düşük ABD sığır eti fiyatları Meksika, Kanada ve Doğu Asya'daki büyük pazarlara olan ihracatları artıracak. ABD, Asya pazarlarında sürülerini genişleten Avustralya’nın rekabetiyle yeniden karşı karşıya gelecek. Asya’nın önde gelen et ithalatçılarından Japonya'da Avustralya'nın genişleyen tarife avantajıyla da uğraşması gerekecek ABD’nin... Bununla birlikte 2018'de ABD dolarındaki görece zayıflamanın, ABD sığır eti ihracatını destekleyebileceği ifade ediliyor.
ABD Tarım Bakanlığı raporunda, alanında uzman tarım ekonomisti ve araştırmacıların özel değerlendirmelerine de yer veriliyor. Bu uzmanlar arasında yer alan Ryan Bedford, diğer birçok alanda olduğu gibi et ve et ürünlerinde de dünyanın en hızlı büyüyen pazarı olan Çin’i mercek altına yatırıyor. Bilindiği gibi, ABD, 13 yıl önce deli dana hastalığı nedeniyle giriş yapma olanağını yitirdiği Çin pazarına Mayıs 2017’de geri dönüş yaptı. Ve bu devasa pazara çeşitli et ürünleriyle birlikte taze/soğutulmuş/dondurulmuş /kemikli/kemiksiz et ihraç ederek 13 yıl önceki konumunu yeniden elde etme mücadelesinde ilk adımı attı. Geride kalan 13 yıl içerisinde Çin, bu alanda önemsiz bir alıcı konumundan dünyanın en büyük ikinci ithalatçısı konumuna gelmişti. Amerikalı tarım ekonomisti Ryan Bedford, Çin’in yerel sığır eti endüstrisinin, üretimini yükselen talebi karşılamak için gerekli olan hızda artıracak durumda olmadığına dikkat çekiyor. Çin’in sığır eti ithalatı 2013 yılından bu yana zaten bu nedenle keskin bir artış gösterdi ve 2016 yılında 820 bin tona (2.6 milyar dolarlık bir değere) ulaştı. Ryan Bedford, ABD sığır eti için Çin'e yönelik ihracat fırsatları söz konusu olmasına rağmen, Çin’deki kısıtlayıcı pazar düzenlemeleri nedeniyle sevkiyatların kısa vadede sınırlı kalma olasılığına dikkat çekiyor.
2011-2016 yılları arasında Çin'in sığır eti üretimi %8 artarak (karkas ağırlığı eşdeğeri) 7 milyon tona
Yükseldi. Ancak bu artış, aynı dönem %20’lik artışla 7,8 milyon tona yükselen tüketimdeki güçlü artışın gerisinde kaldı. Çin'de sığır eti üreticileri pek çok güçlüklerle mücadele etmek durumunda. Yüksek üretim maliyetleri, yetersiz soğuk zincir altyapısı ve yatırım eksikliği temel problemler olarak kendini gösteriyor. Ve ülkenin iç kesiminde toplanmış, çoğu “küçük ölçekli” üreticilerden oluşan parçalanmış endüstri, daha çok Doğu Çin'de yoğunlaşmış birincil tüketim merkezlerine hizmet ulaştırmada zorlanıyor. Bu şartlar altında kısıtlanan yerli üretimin, talebi tam olarak karşılayamaması yüzünden ülke sığır etinde giderek yüzünü uluslararası pazara çevirmek durumunda kaldı.
Sağlam talep büyümeyi destekliyor
ABD, Çin’de deli dana hastalığı nedeniyle pazar erişim olanağını yitirdiği 2003 yılında, o zamanlar ancak 15 milyon dolarlık bir hacme sahip mütevazı Çin sığır eti pazarında 2/3’lük pay sahibi idi. Geçen 13 yıl içinde nüfustaki artış ve kişi başı gelir seviyesinin yükselişi sayesinde Çinli tüketiciler giderek daha fazla kırmızı et ve kanatlı eti tüketir hale geldiler. Çin’de geleneksel olarak en az tüketilen et olmasına rağmen “sığır eti” tüketimi, geride kalan beş yıl içinde (fiyatları yükselen piliç eti ve domuz etine oranla nispeten “daha uygun” olması nedeniyle) daha hızlı büyüme gösterdi. Sığır eti tüketiminin Çin’de giderek yükselişinin arkasında “artan nüfus”, “büyüyen orta sınıf”, “kentleşme ve harcanabilir gelirlerdeki artış” ve “dışarda (restoranlarda) yemek yeme alışkanlığının yaygınlaşması” gibi etmenlerin bulunduğu belirtiliyor. Çin sığır eti pazarı, yalnızca sipariş hacimleri bakımından büyümekle kalmadı, aynı zamanda çok daha rekabetçi hale geldi. Geride kalan beş yıl boyunca önde gelen sığır eti ihracatçılarının çoğu Çin ile yapılan bu ticaretteki paylarını artırdılar. Ve bu kazanımlarını korumaya çalışacaklar. Özellikle Uruguay ve Arjantin başta olmak üzere birçok ihracatçı için Çin hayati bir pazar haline geldi. Olası ABD ihracatı da Çin pazarında fiyat ve kur farklılıklarıyla, rakiplerin mevcut ticari hizmetleriyle uğraşmak ve sığır etinde Çin’e özgü tercih olan “yağsız et” beklentisine yanıt vermek zorunda kalacak.
Sığır etinde Çin’in kısıtlayıcı şartları
Çin’in sığır etiyle ilgili koyduğu zorlayıcı şartların, ülke dışından yapılacak sevkiyatları önemli ölçüde sınırlayacağı belirtiliyor. Örneğin Çin, hayvan yetiştiriciliğinde büyüme hızlandırıcıların kullanımını yasaklamış bulunuyor. Dolayısıyla çiftlik sahiplerinin hormon kullanmadan sığır yetiştirmeleri, ithal edilecek hayvanların da aynı nitelikte olmaları gerekiyor. Çin’in 2018 yılında 1 milyon ton sığır eti ithal edeceği tahmin ediliyor. Bu miktar, 2017 yılına göre ’lik bir artış beklentisine işaret ediyor. Brezilya, Uruguay, Arjantin gibi Güney Amerika ülkeleri Çin’in en önemli tedarikçileri olmayı sürdürecek.
IZGARALIK PİLİÇ (BROILER) ETİNDE DÜNYA GÖRÜNÜMÜ
Izgaralık piliç etinde (broiler) küresel üretimin 2018 yılında öncelikle ABD, Brezilya, Hindistan ve Avrupa Birliği'ndeki üretim artışlarına dayalı olarak %1 artışla 91.3 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor. ABD ve Brezilya'daki üretim artışı yüksek miktarda ihracattan güç alırken, Avrupa Birliği ve Hindistan’da iç talebin yavaş ama istikrarlı büyümesine dayalı olacak...
Türkiye altıncı büyük piliç eti ihracatçısı
ABD Tarım Bakanlığı raporuna göre Türkiye, 2017 yılında 360 bin tona ulaşan broiler (ızgaralık piliç eti) ihracatıyla (Brezilya, ABD, Avrupa Birliği, Tayland ve Çin’in ardından) altıncı önemli ihracatçı ülke konumunda bulunuyor... Türkiye’nin 2016 yılında 296 bin tona gerileyen, 2017 yılında toparlanan broiler ihracatının 2018 yılında 375 bin tona yükselmesi bekleniyor. Raporda broiler üretimiyle ilgili tablo incelendiğinde Türkiye’nin, 1 milyon 950 bin ton (pişirilmeye hazır piliç eti eşdeğeri) seviyesine gelen 2017 yılı üretimiyle 10. sırada yer aldığı görülüyor. Liste başında 18.6 milyon tonu bulan broiler üretimiyle ABD yer alıyor. ABD’nin broiler üretiminin 2018 yılında %2’lik bir artışla 19 milyon tonluk rekor bir seviyeye ulaşacağı öngörülüyor. İhracatı ise %3’lük artışla yaklaşık 3.2 milyon tona yükselecek. ABD, Ağustos 2017 itibarıyla kuş gribi konusunda sorunsuz bölgeler arasında bulunuyor. Ülke içi artan piliç eti talebi, Meksika’dan gelen yüksek ihracat talebi ve diğer önemli pazarlara yönelik gelişmiş sevkiyat olanakları ABD’nin yükselen broiler üretimini destekleyen unsurlar olarak kendini gösteriyor.
Çin’in broiler üretiminde düşüş sürüyor
Çin'in broiler üretiminde ise 2018 yılında (peşpeşe gelecek bu üçüncü yılda da) %5 düşüş bekleniyor. Çin’in broiler üretimini olumsuz etkileyen etmenler arasında kuş gribi sorunu, genetik materyalin kısıtlı olması, piyasadaki doygunluk, düşük fiyatlar ve yetersiz talep sorunu öne çıkıyor. Çin'in piliç eti üretiminin 2018 yılında %5 düşüşle 11 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor. Bu düşüş, 2017 ve 2016’deki %6 ve %8’lik gerilemelerin ardından ülkenin kuş gribi salgınlarıyla mücadele sürecinde gelen, üretimdeki üçüncü gerileme. Üreticiler üzerindeki etkisinin farklı farklı olduğu görülüyor. Bazıları gelişmiş biyogüvenlik uygulamaları sayesinde yalnızca küçük çaplı etkilerden söz ederken, diğerleri nüfus azlığı, kuş gribine karşı önlem olarak geleneksel pazarların kapatılması ve düşük tüketici talebi nedeniyle daha fazla kayıp yaşadığını bildiriyor. Çin, broiler üretiminde sorunlarla uğraşmayı sürdürürken bu alanda yapacağı ithalatın da %7 dolayında artacağı tahmin ediliyor.
Piliç etinde küresel ihracat artacak
2018 yılında piliç etinde küresel ölçekte gerçekleşecek dış satımların %3 artış göstererek 11.4 milyon tona çıkması bekleniyor. Brezilya’nın ihracatında 2017’nin ilk yarısı kalite sorunları nedeniyle yaşanan yavaşlamanın ardından 2018 yılında %4 dolayında bir artış bekleniyor. Brezilya’nın ihracatını artırmasında “ürün rekabet gücünde yeniden yükselişe geçmesi” ve “rakiplerinin kuş gribi bağlantılı ticaret kısıtlamalarından olumsuz etkilenmesi”nin payı büyük… Piliç etinde dünya çapında en büyük ithalatçı ülke ve bölgeler ise (sırasıyla) Japonya, Meksika, Suudi Arabistan, Avrupa Birliği, Irak, Güney Afrika, Çin, Hong Kong ve Birleşik Arap Emirlikleri şeklinde sıralanıyor. En büyük ithalatçı Japonya’nın 2017 yılı ithalatı Eylül ayı itibarıyla 995 bin tona ulaşmış durumda.
Derleyen: Aydın Arıcıoğlu