Ambalaj ihracatında hedef 10 milyar dolar
31/08/2023 - 14:55:00
Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Başkanı Zeki Sarıbekir, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılı olan 2023 yılında ambalaj sektörünün pazar büyüklüğünü 30 milyar dolara, kişi başı ambalaj tüketimini 380 dolara ve ambalaj ihracatını ise 10 milyar dolara çıkarmayı hedeflediklerini belirtiyor. Sarıbekir ile ambalaj sektöründe yaşanan son gelişmeleri konuştuk.
Röportaj: Özgür Çilek / Gıda Teknolojisi Dergisi
* Bu röportaj Gıda Teknolojisi Dergisi'nin Temmuz - Ağustos sayısında yayımlandı
Sayın Sarıbekir, elinizdeki son veriler ışığında Türkiye ambalaj sektörünün genel durumu hakkında bilgi verebilir misiniz?
Hızlı şehirleşme, orta sınıfın çok hızlı büyümesi ve başta ABD, Çin, Hindistan, Brezilya Meksika, Endonezya ve Türkiye gibi ekonomilerin gelişmelerini istikrarlı bir biçimde devam ettirmeleri, küresel ambalaj endüstrisinin büyümesini motive eden ana etkenleri oluşturuyor. 2018 yılında 974,5 milyar dolar olarak hesaplanan küresel ambalaj endüstrisi yılda ortalama yüzde 3 büyürken; en büyük iki pazarı ABD ve Çin olarak belirtebiliriz. Sektörümüzün 2017 yılı büyüklüğü üretim miktarı olarak yaklaşık 9 milyon ton ve toplam ciro olarak 20 milyar dolar; 2018 yılı büyüklüğü üretim miktarı olarak 9 milyon ton ve 22 milyar dolar; 2019 yılı büyüklüğü 9,4 milyon ton ve 23 milyar dolar; 2020 yılı büyüklüğü ise üretim miktarı olarak yaklaşık 10,3 milyon ton ve 25 milyar dolar olarak hesaplandı. Türkiye ambalaj sanayinin üretimi 2021’de artarak yaklaşık 11,2 milyon ton olarak gerçekleşti, sektörün cirosu ise 28 milyar dolar oldu ve böylelikle ülkemizde yaklaşık 490 milyar dolarlık bir ekonomik hareket ambalajlarla sağlandı. Yani Türkiye’de toplam GSYİH’nin (819 milyar dolar) yüzde 60’ı ambalajla mümkün oldu diyebiliriz. Bu rakamlara baktığımızda ülkemizin dünyada 16'ıncı, Avrupa'da ise 6'ıncı büyük ambalaj üreticisi konumunda bulunduğunu söyleyebiliriz.
“2022 YILI İHRACATIMIZ 7,5 MİLYAR DOLAR CİVARINDA"
2021 ve 2022 yıllarında Türkiye kaç ülkeye ne kadarlık ambalaj ihracatı gerçekleştirdi? Etkili olduğumuz ve odaklandığımız pazarlar hakkında bilgi paylaşabilir misiniz? Yıl sonunda ihracatta hedefler neler?
2021’de 6 milyar 491 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren Türkiye ambalaj sektörü 2022’de bu rakamı yüzde 15 artırarak 7 milyar 467 milyon dolara çıkardı. Miktarda ise 2021’de 3 milyon 83 bin ton olan ambalaj ihracatı 2022’de 3 milyon 257 bin tona yükseldi. Ambalaj türüne göre ihracatın dağılımına bakıldığında ilk sırada yüzde 63’lük payla plastik ambalajlar yer aldı. Plastik ambalaj ihracatı 2021’e göre yüzde 11 artışla 4 milyar 732 milyon dolara çıktı. Ambalaj ihracatında ikinci sıra yüzde 25’lik payla kağıt/karton/oluklu mukavva ambalajların oldu. Yüzde 22’lik artışın yaşandığı kağıt/karton/oluklu mukavva ambalaj ihracatı 1 milyar 834 milyon dolar seviyesine ulaştı. Metal ambalajlar ise sektörün ihracatında yüzde 8’lik pay alarak üçüncü sırada yer aldı. Metal ambalaj ihracatı 479 milyon 502 bin dolardan 603 milyon dolara yükseldi. 2022 yılında toplam ambalaj ihracatında ilk 10 ülke ise şöyle oluştu: Birleşik Krallık, Almanya, Irak, İtalya, İsrail, ABD, Fransa, Rusya, Hollanda ve Bulgaristan.
İhracatımızın yüzde 60'ı Avrupa'ya gidiyor. Bu orana rağmen hala Avrupa'nın yüzde 10'unu karşılayabiliyoruz. Avrupa’ya gerçekleştirdiğimiz ihracat şu an 4,5-5 milyar dolar seviyelerinde. Bunu yüzde 20'lere çok rahat çıkartabiliriz. Böylece sadece Avrupa ülkelerine 10 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirebiliriz. Avrupa’ya yakın bir coğrafyadayız. Tırla 3 günde Avrupa'nın herhangi bir kasabasına ürünümüzü kolaylıkla ulaştırabiliyoruz. Avrupa dışında ABD de hedeflerimiz arasında yer alıyor. ABD pazarındaki payımızı da artırmamız gerekiyor. Çünkü Türk ambalaj sektörü yaptığı yatırımlarla, teknolojik gelişmelerle bunu karşılayabilecek güce sahip. 2022’de sektörümüzün dış ticaret fazlası 2,7 milyar dolar oldu ve ülke ekonomisinin en önemli sorunlarından biri olan dış ticaret açığının kapanmasına sağladığımız katkıyı artırarak sürdürdük. 2023 yılı ihracat hedefimiz ise 10 milyar dolar.
Öte yandan 2021 yılında 1 milyon 847 bin 907 ton olan ambalaj ithalatımız 2022 yılında 2 milyon 117 bin 56 ton olarak gerçekleşti. Değer bazında ise 2022’de gerçekleştirilen ithalat 4 milyar 832 milyon dolar oldu. 2021’de ise söz konusu ithalat 3 milyar 794 milyon dolar seviyesindeydi. Buna göre; 2022 yılında ambalaj sektörünün toplam ithalatı 2021’e göre miktar olarak yüzde 15, değer olarak yüzde 27 arttı diyebiliriz.
“GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞLAR AMBALAJ KAYNAKLI DEĞİL"
Ülkemizde ambalajlı gıda ve içecek ürünleri tüketimi ne miktarda, artan gıda fiyatları ambalajlı gıda tüketimini ne yönde etkiliyor? Ambalajlı gıda tüketimi gelişmiş ülkelerde ne yönde?
2020 yılında Türkiye’de ambalaj tüketimi yaklaşık 298 dolar/kişi (nüfus 84 milyon) olarak hesaplanırken, 2021 yılında ise yaklaşık 325,4 dolar/kişi (nüfus 85 milyon) seviyesindeydi. Plastik ambalaj tüketimi 187 dolar/kişiyle ilk sırada yer alırken, oluklu mukavva 64,6 dolar/kişi, metal ambalaj 26,2 dolar/kişi, cam ambalaj 24 dolar/kişi, karton ambalaj 16 dolar/kişi, ahşap ambalaj 6 dolar/kişi ve kağıt ambalaj 2 dolar/kişi olarak hesaplandı. Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılı olan bu yılda kişi başı tüketimi 380 dolara çekmek istiyoruz. Genel olarak ambalajların değerinin ürünün satış fiyatının günlük ihtiyaç maddelerinde yüzde 3 ila 5’i, daha az hareket gören ve nispeten daha lüks tanımlanacak emtiada ise yüzde 10’u civarında olduğunu söyleyebiliriz. Bu doğrultuda gıda fiyatlarında yaşanan artışlarının ambalaj maliyetlerindeki yükselişten kaynaklandığı düşünülmemeli.
Her zaman vurguladığımız gibi ambalajlı gıdalar insan sağlığını çevresel risklerden uzak tutar ve korur. Ayrıca ambalaj olmadan ürünlerin bir yerden bir yere sevk edilmesi de mümkün olmamaktadır. Özellikle pandemiyle birlikte halkımız artık ambalajlı ürün almaya yöneldi. İnsan sağlığını çevresel risklerden uzak tutan ve koruyan ambalajlı gıdaların önemi daha da ortaya çıktı.
AMBALAJLI GIDALARDA YÜKSELEN TRENDLER
Dünyada ve ülkemizde tüketiciler ambalajlı gıda ürünlerinde en çok hangi özelliklere önem veriyor? Bu bağlamda trendleri ve eğilimleri aktarabilir misiniz?
Ürünün kolay taşınabilmesi, kolay açma – kapama (fermuarlı ambalajlar vb.), ambalajın içindeki ürün görünürlüğü (şeffaf / pencereli ambalajlar) yani kullanım kolaylığı, ergonomi ilk sırada yer alıyor. Bazı ürünlerde tekrar kullanma/doldurma öne çıkıyor. Raf ömrünü uzatan yapılar; hazır yemek ambalajları tüm dünyada ve ülkemizde çok tercih edilmeye başlandı. Ambalaj üzerindeki grafik tasarımının maksimum görsellik ve bilgi içeriyor olması da çok önemli. Temizlik ve hijyen bu dönemde daha fazla ön plana çıkıyor. Bu sebeple insan sağlığını çevresel risklerden uzak tutan ve koruyan ambalajlı gıdalar ve içecekler tercih ediliyor. Satın alınan ürünün ambalajı onun güvencesidir. Ambalajın üzerindeki etikette içerdiği ürünün besin değeri, ürünün miktarı, son tüketim tarihi, üretici adres bilgileri yani ürünün muhteviyatı, nerede ve kim tarafından nasıl üretildiği, ambalajın geri dönüştürülebilirliğini ve sürdürülebilirliğini içeren tüm bilgiler bulunur. Dünyada insan sağlığı için ambalajlı gıda olmazsa olmaz niteliğinde.
Yine dünyada ve ülkemizde gıda ambalajlama teknolojilerinde son zamanlarda öne çıkan yenilikler nelerdir?
Tüketicilerin bilinçlenmesi sonucunda sağlık, güvenlik ve besleyici özelliklerin ürün etiketi üzerinde yer alan gıdalar ile markalı ve kalitenin vurgulandığı ürünlerin tüketimine yönelik talebin artacağını düşünüyoruz. Bu doğrultuda talebe uyumlu ambalajlama teknolojilerinin geliştiğini söyleyebiliriz. Ayrıca dijitalleşmeyle başlayan ve pandemiyle hızlanan e-ticaretin büyümesi devam ediyor. Bu da daha çok ambalaja ihtiyaç duyulacağını gösteriyor. Çünkü e-ticarette ürün iyi bir şekilde ambalajlanmalı ve güvenli bir şekilde tüketiciye gitmeli. Bu nedenle önümüzdeki yıllarda perakende sektörleri için ambalajın öneminin daha da artacağına inanıyoruz.
2023’ün sonu ve sonraki yıllara ilişkin olarak Türkiye ambalaj sektörünün hedeflerini bizimle paylaşabilir misiniz?
Son yıllarda ülkemiz güvenli bir liman olduğunu ispatlamayı başardı. Gerek jeopolitik olarak lojistik yönden avantajımız gerekse fiyat kalite dengesine sahip olmamız bilinciyle çatı kuruluşu olarak sektörümüzün ihracatım artırmaya yönelik çalışmalara devam edeceğiz. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılı olan 2023 yılında ambalaj sektörümüzün pazar büyüklüğünü 30 milyar dolara, kişi başı ambalaj tüketimimizi 380 dolara ve ambalaj ihracatımızı 10 milyar dolara taşımak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. 2030 yılına sektör büyüklüğümüz için 50 milyar dolar, ihracat için de 20 milyar dolar hedef koyduk. Sektör olarak rekabet gücümüz ve potansiyelimiz yüksek. Türkiye ambalaj sektörünün ürünleri dünyada 180 ülkeye direkt ve dolaylı ihraç ediliyor. Türkiye ambalaj sanayisi, Avrasya’nın ambalaj merkezi olma yolunda kararlı adımlarla yürüyor.
“HAM MADDEDE DIŞA BAĞIMLILIK EN BÜYÜK SORUN”
Türkiye ambalaj sektörünün başlıca sorununun ham maddede dışa bağımlılık olduğunu belirten Zeki Sarıbekir, “Çünkü ara mamul ve ham madde üreten işletmeler sektörün ihtiyacına yanıt veremiyor. Plastik, kâğıt, karton, ahşap ve metal ambalaj malzemelerinin ham maddeleri ağırlıklı olarak yurt dışından temin ediliyor. Hatta camın ham maddesi olan kumu bile yurt dışından satın alıyoruz. Sektörün beklentisi ise ham maddede dışa bağımlılığın azaltılması için ara mamul ve ham madde üreten işletmelerin yatırımlarını sürdürmesi” dedi.