Türkiye'de ev dışı tüketim sektörünün pazar büyüklüğü 15 milyar dolar
26/02/2024 - 14:50:00
Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Yönetim Kurulu Başkanı Melih Şahinöz, 2023 yılında Türkiye'de ev dışı tüketim sektöründe yaşanan gelişmeleri Gıda Teknolojisi Dergisi'ne değerlendirdi.
* Bu yazı Gıda Teknolojisi Dergisi'nin Ocak - Şubat 2024 sayısında yayımlanmıştır.
2023 yılı Cumhuriyetimizin 100. yıl dönümünü kutlamanın ve ikinci yüzyılına adım atmanın coşkusunu ve mutluluğunu yaşadığımız çok özel bir yıl. Bu ana şahitlik etmenin gururunu yaşıyoruz. Bu vesileyle Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını bir kere daha minnetle anmak isterim.
2023’ün sektörümüz açısından zorlu bir yıl olduğunu söyleyebiliriz. 6 Şubat depremi tüm ülke ekonomisine büyük bir darbe vurmasının yanında deprem bölgesinde faaliyet gösteren sektörümüze ait birçok işletmenin de üretim sürecinin dışında kalmasına yol açtı. Depremin ilk gününden itibaren yılın ilk yarısında tüm STK’lar ve üyesi olduğumuz TGDF ile beraber deprem bölgesinde vatandaşlarımızın yanında acılarına ortak olduk, yaralarını sarmak, ekonomik ve sosyal hayata tekrar döndürebilmek için var gücümüzle çalıştık ve çalışmaya devam ediyoruz.
Mayıs ayındaki seçim ve sonrası değişen para politikalarının uygulanmasıyla finansmana ulaşım ve bu finansmana ulaşımın maliyeti firmalarımızı zorlamaya başladı. Mevcut para ve ekonomi politikalarının devam ettirilmesi ve bunların diğer tüm alanlardaki iyileştirilmelerle desteklenmesi durumunda 2024 yılının özellikle ikinci yarısından sonra daha güzel günlerin geleceğini düşünüyor ve bunları destekliyorum. Önceki dönemde uygulanan para politikalarının oluşturduğu hasarı atlatabilmek için bu acı reçeteye razı olmamız ve ülke ekonomimizin iyileşmesi için daha çok çalışmamız gerektiğine inanıyorum.
Savaşlar, afetler ve iklim krizi tedarik zincirini olumsuz etkiliyor
Küresel açıdan bakacak olursak, salgın sonrası normalleşmeye çalışan tedarik zinciri son 2 yıldır süren Rusya-Ukrayna savaşından olumsuz etkilendi. Bölgemizde yaşanan bu savaşın yanında, oluşan doğal afetler ve iklim krizinin yarattığı kuraklık gıda güvenliği ve tedarik zincirinde kırılmaları da beraberinde getirdi. Zaten tehdit altında olan küresel enflasyon rakamlarını perçinledi. Emtia fiyatlarındaki belirsizlikler ve 2023 yılında durağan giden kurların da etkisiyle küresel alanda rekabetçiliğimiz olumsuz etkilendi ve fiyatlama politikalarında zorlandık. Tüm bunlara insan vicdanının sınırlarını oldukça zorlayan bir Gazze işgali başladı. 2023 Ekim ayı başından bu yana Gazze’de devam eden ve binlerce masum insanın hayatına mal olan İsrail-Filistin savaşı halihazırda kendine bir çıkış yolu aramakta olan dünya dengesini bozdu ve dünyayı maalesef daha derin bir kaosun içerisine sürükledi.
Tüm bu yaşananlara rağmen 2023 yılında EDT kanallarının tamamının iyi performans gösterdiğini düşünüyoruz. EDT gerek dünya gerek Türkiye pazarı kolay ölçümlenebilen bir yapıda değil. Ancak farklı kaynaklardan aldığımız bilgilerle EDT pazar büyüklüğünün dünyada 2.900 milyar dolar ve Türkiye de 15 milyar dolar olduğunu hesaplıyoruz. Nielsen Türkiye ekibinin yaptığı perakende araştırması verilerini kaynak olarak alırsak; tüm kategorilerde bu pazarın belli bir büyüme trendi içerisinde olduğunu gözlemliyoruz. Dolayısıyla pazar 2024 yılının ilk çeyreğinde yavaşlayacak olsa dahi yıl toplamında ’luk bir büyüme yapacağını öngörüyoruz.
Turizm sektörünün performansı umut verici
Kanal bazında pazarla ilgili bilgilendirme yaparsak; bizim için çok önemli olan otel kanalında iç ve dış turizm verileri bu yılın ilk dokuz ayında ülke olarak iyi bir performansla hareket ettiğimizi gösteriyor. TÜİK tarafından açıklanan en son verilere göre ülkemize 2023 yılının ilk 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 5,2 milyon artışla 44,6 milyon turist gelmiş. 2022 yılının ilk 9 ayında 35 milyar dolar turizm geliri elde edilmişken, 2023 yılının ilk 9 ayında 7 milyar dolar fazlasıyla 42 milyar dolar gelir elde edilmiş. Bu veriler gelişmenin son derecede olumlu olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla oteller başta olmak üzere turistik tüm noktaların iyi bir performans göstermiş olmaları bizi ziyadesiyle mutlu ediyor.
Restoran ve kafeler ise sektörümüzün diğer bir önemli kanalı. Bu kanal 300’den fazla marka ve 3 bin 100’den fazla yurt içi işletmesiyle yıllık 30-35 milyar dolar pazar büyüklüğünü temsil ediyor. Yılda 140 milyonu aşan ziyaretçi sayısıyla bu sektör bizim işlerimiz için önemli bir kaynak yaratan endüstri olarak yükseliyor. Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) tarafından hazırlanan en son rapora göre, farklı segmentlerde bulunan restoran ve kafelerde gıda girdilerinde oluşan yükselmelere rağmen ciro değişimi pozitif yönde devam ediyor. Bizim için bir diğer kaynak ise endüstriyel yemek şirketleri. Toplam 5 bin 192 kayıtlı şirketle günlük 22 milyon kişiye hizmet sunabilme kapasitesine sahip olan yemek şirketleri bizim için çok önemli. 4,5 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne sahip olan bu sektör, büyük bir darbe aldığı pandemi sorasında yıllık -15 oranında büyümeye devam ediyor.
2024 yılında sürdürülebilirliğe odaklanıyoruz
2024 yılıyla ilgili öncelikli konumuz sürdürülebilirlik olacak. Dünyanın yaşanabilir kalması için tüm kaynaklarımızı çok daha doğru kullanmak zorunda olduğumuz yadsıyamayacağımız bir gerçek. 2024 yılında sürdürülebilir bir ekosistem içerisinde faaliyet gösterebilmek artık bir zorunluluk halinde önümüzde duruyor. Bu talebin tüketiciden geldiğini ve ekonominin kodlarını da değişime zorladığını görüyoruz. Ülkemizdeki insanlar başta olmak üzere gıda tedarik ettiğimiz tüm ekosisteme karşı görevlerimiz ve sorumluluklarımız var. Her geçen gün ağırlaşan rekabet koşullarından bağımsız, işlerimizi sürdürülebilirlik kriterlerine uygun olarak yapmak zorunda olduğumuza inanıyoruz. Sektörümüzdeki tüm paydaşları bu amaç birliği altında birleştirmek için ETÜDER olarak çaba göstermeye devam edeceğiz.